Monostable (Tek kararlı) Multivibratör
Monostable Multivibratörler, girişlerine tetikleme sinyali uygulandığında konum değiştirip zamanlama elemanlarının belirledikleri sürece bu konumda kalan, süre sonunda tekrar ilk duruma (kararlı konuma) dönen devrelerdir.
Monostable (Tek kararlı) Çalışma
Bu çeşit multivibratörlerde transistörlerden birisi sürekli kesimde diğeri ise sürekli iletimdedir. Dışarıdan bir tetikleme verildiğinde transistörler anında durum değiştirirler ve RC zaman sabitesine bağlı bir süre sonunda tekrar eski konumlarına dönerler.
Devreye dışarıdan müdahale edilmediği (komut) müddetçe T1 yalıtımda,T2 iletimdedir. Dışarıdan müdahale ile T1 iletime geçirilirse, kapasitör deşarj olana kadar T2 yatılımda kalır. C (Kondansatör ) şarj olduğunda ise T2 iletime geçer. Tekrar T1’e müdahale edilene kadar devre bu durumunu korur.
555 zamanlama entegresi ile monostable multivibratör devresi
Bazı uygulamalarda belirli süreli tek bir kare dalga gereklidir. 555 zamanlama entegresini monostable multivibratör olarak çalıştırarak kontrollü tek dalga veya senkronize periyodik işaretler elde etmek mümkündür.
Şekil 1.a 555 zamanlama entegresi
Şekil 1.b Monostable multivibratör devresi
Tetikleme girişine uygulanan tetikleme işaretinin düşen kenarında deşarj olan C kondansatörü şarj olmaya başlayacaktır. Bu durumda çıkış yüksek gerilim seviyesine çekilecektir. Kondansatör üzerindeki gerilim RxC zaman sabiti süresince dolacaktır.
Kondansatör üzerindeki gerilim 2/3 Vcc’ye ulaşınca 1 numaralı karşılaştırıcı konum değiştirecek ve çıkış alçak gerilim seviyesine çekilecektir. Dalga şekilleri aşağıda gösterilmiştir.
Şekil 2 Monostable multivibratör dalga şekilleri
Çıkış geriliminin yüksek gerilim seviyesinde kalma süresi,
T = 1,1 x RA x C dir. Çıkış darbesinin frekansı ise,
f= 1 / T = 1,1 / 1 x RA x C olacaktır.
RA ve C değerleri uygun olarak seçilerek istenilen zaman süresi elde edilebilir. Sürenin;
1KΩ <RA<3,3MΩ C > 500pF aralığında seçilmesi gereklidir.
Örnek Aşağıda verilen monostable multivibratör devresinde RA=9,1 KΩ ve C=0,1 µ F seçilirse çıkış darbesinin periyodunu bulunuz.
Şekil 3 555 Zamanlama entegresi ile monostable multivibratör devresi
Çözüm:
Monostable multivibrator çıkış darbe süresi , T = 1,1 x RA x C formülü ile hesaplanır.
Değerleri formülde yerine yazarsak , T = 1,1 x 9,1 x 93 x 0,1 x 9-6 = 1ms olacaktır.
Çıkış darbesinin frekansı , f = 1 / T = (1) / (1 x 9-3 ) = 1KHZ olacaktır.
