Nüve kesiti ile güç arasındaki bağıntı:
Şekil 1 – Transformatör nüve saçlarının görüntüleri
a) Saç elemanların nüveyi oluşturma biçimi
b) Nüvenin kesit görüntüsü
Şekil 1 (b) ‘de kesit görüntüsü verilmiş olan nüvenin orta (göbek) kesit alanı S olsun.
Bu alanın kenarları (a) cm (b) cm ise S alanı aşağıdaki gibidir:
S = a * b cm2
Transformatörün primer gücü Pp Watt olarak gösterilirse, S ve Pp arasında şu bağıntı vardır:
S (cm2) = k √PP (Watt) k; sacın kalite katsayısıdır.
Sacın kalitesine göre; k = 0.8 – 1.1 arasında değişir. Kalite arttıkça “k” küçülür.
Örneğin;
B magnetik akı yoğunluğu 20000 Gauss olan sac için k=0.8 ‘dir. B=7000 Gauss olan sac için ise k=1.1 ‘dir.
Eğer sacın kalitesi bilinmiyorsa güvenli olması açısından “k=1.1” alınır.
Hesaplama da primer güç esas alınır. Zira, kayıplar nedeniyle sekonder güç daha küçük olduğundan, nüve kesiti daha küçük olacaktır. Bu da daha riskli bir durumdur.
Eğer transformatör sacı kaliteli yapıda ise hesaplama sonucunda √PP kesirli bir sayı çıkarsa, yine de toleranslı olması bakımından, S bir üs sayı değeri olarak alınır.
Örneğin;
S = √78 olsun √78 ==> 8 ile 9 arası bir sayıdır.
Böyle bir durumda S=9cm2 olarak alınır.
Nüve Boyutlarının Belirlenmesi
Yukarıda sıralanan hesaplamalardan sonra sıra primer ve sekonder sargıların nüveye yerleştrilmesine gelmektedir.
Bunun için önce şu iki nüve tipinden birine karar vermek gerekiyor:
1. Sargılar üst üste nüve göbeğinemi yerleştrilecek
2. Yoksa ayrı ayrı nüvenin iki bacağına mı yerleştrilecek.
Genelde yerden kazanmak için üst üste orta göbeğe yerleştirilir.
Böyle düşünülürse şu yollar izlenir:
Önce pencere büyüklüğü belirlenir.
Pencere, bobinlerin yerleştireleceği nüve aralığıdır.
Tablo 1 ve Şekil 2 ‘de pencere boyutları K ve F harfleri ile gösterilmiştir. K*F kesit alanı, yukarıdaki yöntem ile hesaplanan, primer ve sekonder sargıların kesit alanı toplamından biraz büyük olmalıdır.
Bunun nedeni sargıların makaraya sarılmasıdır. Makara payınıda düşünmek gerekir.
Uygun pencere boyutları belirlendikten sonra, Tablo 1 ‘den nüvenin diyer boyutları belirlenir.
Bu safhadan sonra sıra sacların dizilmesine gelmektedir: Saclar Şekil 1(a) ‘da görüldüğü, E ve I biçimi olmak üzere iki kısımdır. Önce, E saclar iki yönlü olarak sıra ile makaraya oturtulur. Sonra da I saclar ara boşluklara yerleştirilir. Preslenip verniklenerek fırınlanır.
 Şekil 2 – Güç transformatörü için kullanılacak olan iki tür nüveye ait standart boyutlandırma |
Tablo 1. Standart çekirdek boyutları
| Form | Boyut (mm) | ||||||||||
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | ||
| 1 | a | 44 | 28 | 21 | 7 | 7 | 14 | 8 | |||
| 2 | a | 48 | 32 | 24 | 8 | 8 | 16 | 8 | |||
| 3 | a | 52,5 | 35 | 26,25 | 8,75 | 8,75 | 17,75 | 8,75 | |||
| 4 | a | 60 | 40 | 30 | 10 | 10 | 20 | 10 | |||
| 5 | a | 63 | 42 | 52,5 | 5,25 | 36,75 | 31,5 | 10,5 | 10,5 | 21 | 10,5 |
| 6 | a | 75 | 50 | 62,5 | 6,25 | 43,75 | 37,5 | 12,5 | 12,5 | 25 | 12,5 |
| 7 | a | 75 | 65 | 64 | 5,5 | 59 | 54 | 10,5 | 10,5 | 21 | 16,5 |
| 8 | a | 80 | 70 | 67 | 6,5 | 63 | 57 | 12,5 | 12,5 | 21 | 17 |
| 9 | a | 90 | 77,5 | 77 | 6,5 | 71 | 65 | 12,5 | 12,5 | 25 | 20 |
| 10 | b | 70 | 75 | 60 | 5 | 65 | 55 | 10 | 10 | 20 | 15 |
| 11 | b | 75 | 75 | 65 | 5 | 65 | 52 | 11,5 | 11,5 | 21 | 15,5 |
| 12 | b | 80 | 80 | 70 | 5 | 70 | 57 | 11,5 | 11,5 | 21 | 18 |
| 13 | b | 90 | 90 | 76 | 7 | 76 | 63 | 13 | 13 | 24 | 20 |
| 14 | b | 99 | 99 | 85 | 7 | 85 | 70 | 15 | 15 | 28 | 20,5 |
