Anahtarlama Elemanları

1. TRİSTÖRLER (SCR)
1.1. Tristörün Yapısı ve Çalışması
Aşağıdaki notları okumadan önce Şekil 1 deki tristör sembol ve çeşitlerine bir göz atınız ve şu anda hangi elemanı öğreneceğinizi somut olarak görünüz.
Tristörler: Anot, Katot, Geyt adı verilen üç ayaklı, iç yapısında PNPN olarak dört yarı iletken tabakadan oluşmaktadır. Tristörler hem DC hem de AC akım ve gerilimlerde çalışır. Elektrik-elektronikte “Güç Kontrolü” işlemlerinde kullanılırlar.

Şekil 1.1
Tristör, küçük bir geyt (kapı) akımıyla büyük akımların kontrolünü yapabilen yarı iletken sessiz bir anahtarlama devre elemanıdır. Anoduna (+), katoduna (-) gerilim verildiğinde hemen çalışmaz. Anot katot arasını iletime geçirebilmek için katoda göre geyte (+) gerilim vermek gerekir. DC gerilimde, tristör iletken olduktan sonra geyt tetikleme gerilimini kesseniz dahi tristör çalışmaya devam eder. Ancak bu olay AC gerilimde çalışılırken geyt tetikleme gerilimi kesildiğinde tristörün iletkenliği kaybolur ve yalıtkan hale geçer.
Tristörlerde yük, anot veya katot uçlarına bağlanır. Anahtarlama işlemini yaptıracak düşük tetikleme akımı ise geyt ucuna uygulanır.
Geyt tetikleme akımı uygulanmadığında anot–katot arası direnci çok yüksektir. Anot– katot arasından yük akımı geçemez. Bu durumda tristör “yalıtkandır” ifadesini kullanırız.
Geyt tetikleme akımı uygulandığında anot–katot arası direnci çok düşüktür. Anot– katot arasından yük akımı geçer. Bu durumda tristör “iletkendir “ifadesini kullanırız.
1.2. Tristörü Tetikleme Yöntemleri
1.2.1. Geyt Kontrollü Tetikleme
G (Tetikleme) ucuna tetikleme akımını kısa süreli uygulayarak anot-katot arası direnci azaltarak akımın akması sağlanır; yani tristör iletken yapılır.
1.2.1.1. Ayrı Bir DC Üretecinden Tetikleme Akımı Sağlama

Şekil 1.2: Tristör sürme devresi
Yukarıdaki devreyi inceleyiniz. Lamba tristörün anotuna bağlıdır. Devrenin şu haliyle, lambayı çalıştırıp ışık vermesi mümkün mü, sorusuna cevabınız tabi ki hayır olacaktır. Peki, devam ederek A anahtarı kapatılırsa, lamba çalışır mı, sorusuna da cevabınız hayır olacaktır. Çünkü geyt tetikleme akımı almamıştır. A Anahtarının kapalı durumu devam etsin. G anahtarı kapatılıp açılırsa; yani geyt gerilimi bir anlık uygulanırsa, lambanın ışık vermesi gerekir.
Soru: Tristör tetiklendiğinde lamba bir an yanıp sönmüş ise tristör anoduna uygulanan E gerilimi DC gerilim mi, yoksa AC gerilim midir?
Cevap: Lamba bir an yanıp sönmüş ise uygulanan gerilim AC, lamba sürekli yanıyorsa uygulanan gerilim DC gerilimdir diyebilirsiniz.
1.2.1.2. Ana Besleme Kaynağından Tetikleme Akımı Sağlama

Şekil 1.3: Ana besleme kaynağından anahtarlanan tristör sürme devresi
Yukarıdaki devreyi inceleyiniz. Bir önceki devreyle karşılaştırma yapınız. Geyt gerilimi ile anot geriliminin aynı kaynaktan sağlandığına dikkat ediniz. Devrenin gerilimi AC veya DC olabilir. G butonunu kapatırsanız, lambanın ışık vermesi kaçınılmaz olacak; çünkü tristör tetiklenerek katot, anot ve lamba üzerinden yük akımı akıtacaktır. Burada da eğer G anahtarı, kapatılıp açıldığında lamba sürekli ışık vermeye devam ediyorsa, uygulanan gerilim DC gerilimdir, sözü gerçek olur.
Soru: Devrede D diyotu neden kullanılmıştır?
Cevap: Eğer E gerilimi AC gerilimse, bu gerilimin pozitif alternansları diyot tarafından geçirilerek tristörün tetiklenmesini sağlayacaktır. Bilmelisiniz ki tristörler pozitif gerilimle tetiklenir.
1.2.1.3. İzolasyon Trafosuyla Tetikleme

Şekil 1.4: Darbe trafosu ile tristör sürme devresi
“İzolasyon ne demektir” sorusuna öncelikle cevap vermemiz gerekir. İzolasyon, iki devreyi birbirinden ayırmak demektir. Yukarıdaki devreye dikkat ederseniz, tristörle darbe üreteci eleman arasında direkt bağlantı yoktur. Tetikleme akımını manyetik yolla darbe trafosu, tristörün geytine aktarıp sürülmesini sağlar.
Soru: Manyetik kuplaj olayı nasıl ve hangi eleman ile gerçekleştirilmektedir?
Cevap: Birbirinden yalıtılmış iki devre arasında sinyal aktarımı trafo elemanı kullanılarak manyetik yolla gerçekleştirilir.
1.2.1.4. Optokuplör ile Tristörün Tetiklenmesi

Şekil 1.5: Optokuplörlü tristör sürme devresi
Kumanda devresi ile yük devresi arasında direkt bağlantı yoktur. Anahtarlama bilgisi ışıkla taşınıyor. Çıkıştaki akım değişiklikleri ve olabilecek arızalar kumanda katlarını etkilemez.
Tetikleme işleminde optokuplörün (ışıkla bilgi aktarıcı) kullanımı ise, bir önceki devreyle yukarıdaki devrenin yapısını karşılaştırınız. Bu devrede de izolasyon işlemi yapılmış olduğunu görünüz. G anahtarı kapatıldığında optoküplörü enfraruj diyodu ışık yayar ve hemen karşısındaki fototransistörü sürer. İletime geçen fototransistörü tetikleyerek lambayı çalıştırır.
Soru: Yukarıdaki devrede G anahtarını kullanmadan tristörü nasıl tetikleyebilirsiniz?
Cevap: Optoküplörün 6 nulu ayağı optoküplörün boştaki beyz ucudur. Bu uca bir direnç üzerinden (+) gerilim uygulamak yeterli olacaktır.
1.2.1.5. Tristörün Anot–Katot Arasına Yüksek Gerilim Uygulamak ile Tetikleme
Tristörün geyt ucu boşta iken, anot katot arası gerilimin artırılmasıyla iletim sağlanır. Tavsiye edilen bir uygulama değildir. Çünkü tristörlerin dayanma gerilimlerinden daha yüksek gerilim uygulamak sakıncalı olabilir.
1.2.1.6. Yüksek Sıcaklık ile Tetikleme
Tristörün sıcaklığı artırılırsa, anot-katot arasının iletkenliği sağlanabilir. Uygulamada tercih edilmez.
1.3. Tristörü Durdurma (Kesime Sokma) Yöntemleri
İletimdeki bir tristör nasıl yalıtkan yapılabilir?
1.3.1. Seri–Paralel Anahtarla Tristörü Durdurma
DC gerilim altında çalışan tristörler, bir kez iletime geçtiklerinde geyt tetikleme gerilimi kesilse dahi tristör iletimde kalmaya devam eder. Bu durumda tristörü yalıtkan yapabilmek için çeşitli metotlar uygulanır. Bu metotlardan biri tristöre seri veya paralel bağlanacak anahtarla gerçekleştirilir.

Şekil 1.6: Tristörü kesime götürme devresi
Yukarıdaki devrede G anahtarıyla tetiklenen tristörü, seri bağlı A anahtarını veya paralel bağlı D anahtarını kapatarak kesime getirebilirsiniz.
Soru: Seri bağlı A veya paralel bağlı D anahtarlarını kapatırsanız tristör neden kesime gider?
Cevap: İki anahtarda tristörün anot gerilimini sıfır yaptığı için yalıtkan olmaktan kurtulamaz.
1.3.2. Tersleyici Anahtarla Tristörü Durdurmak

Şekil 1.7: Tersleyici anahtar ile tristörü kesime götürme
Yandaki devrede C1 kondansatörü tristörü durdurmaktadır. Durdurma anahtarına S basıldığında C1 kondansatörü, tristörün anoduna ters bir gerilim uygulayarak onu pasif duruma sokar. Bu yönteme “kapasitif anahtarla durdurma yöntemi” denir.
Soru: Yukarıdaki devrede, C1 kondansatörü şarj gerilimini nasıl sağlamaktadır?
Cevap: S anahtarı açık durumda iken R3 direnci üzerinden sağlamaktadır.
1.4. Tristörün Korunması
Diğer elektronik elemanlar gibi tristörü de kullanırken karakteristik bilgilerinin bulunduğu katalog kitapçıklarına bakmanız doğru olur. Tristörü soğutucu üzerine monte etmek doğru bir kuraldır. Aşırı akım, yüksek ters A–K gerilimi uygulamak son derece sakıncalı bir durum ortaya çıkarır. Aksi halde bir tristör kullanacağınız devrede birkaç tristör heba etmek zorunda kalabilirsiniz.
1.5. UJT Transistorü
1.5.1. Çalışma İlkesi ve Kullanıldığı Yerler
UJT transistörleri, üç ayaklı ve iki tipte (N ve P tipi emiter) üretilir. Tristör ve triyak devrelerinde tetikleme için gerekli olan darbeleri üretir. Relaksasyon (gevşemeli) osilatör yapımında kullanılan yarı iletken bir devre elemanıdır. UJT AVO metre ile test edilirken, UJT’nin B2-B1 (beyz2-beyz1) uçları arasında her iki yönde de 5–10 KΩ arasında bir direnç değeri ölçülür. Emiterle B2 ve B1 arasında bir yönde küçük, diğer yönde yüksek direnç değeri ölçülür. Bu durumda UJT sağlamdır, denir. Emiterle, B1 ve B2 arasında direnç ölçümünde küçük değer gösteren uç B1, biraz daha yüksek değer gösteren uç ise B2 ucudur. Emiter ucu normal transistör de beyz ucu nasıl bulunuyorsa, aynı yöntemlerle bulunur.

Şekil 1.8: UJT sembolleri
N tipi ve P tipi UJT transistörlerin sembollerini yukarıda görüyorsunuz. Örnek olarak N2646 UJT transistörünün alt görünüşü verilmiştir.
UJT nasıl çalışır: Emiter–B1 arasına uygulanan gerilimin belli bir değeri, aşamasıyla iletime geçen ve B1 – B2 arasından akım akıtan, yarı iletken bir devre elemandır.
1.5.2. UJT Transistörlü Darbe Osilatörü Devresi

Şekil 1.9: UJT’li darbe üreteci
UJT ile yapılan gevşemeli osilatörlere örnek olarak yukarıdaki devre incelenebilir. Burada C kondansatörü, R3 ve P1 dirençleri üzerinden şarj olmaya başlar. Kondansatör uçlarındaki şarj gerilimi, UJT’nin E–B1 eklemi kırılma değerine ulaştığı ana kadar sürer. UJT’nin E–B1 arası, dolayısıyla B1–B2 arası iletime geçer ve kondansatör derhal deşarj olur, olay başa döner, işlem tekrarlanır. B1 ve B2 uçlarından iğne şeklinde darbeler alınır ve ilgili diğer devrelerde kullanılır.
Soru: Devrede osilatör frekansını belirleyen elemanlar hangileridir?
Cevap:R3–P1–C elemanlarıdır. Kondansatörün dolma boşalma zamanını belirler.
1.6. Tristörün Ujt ile Tetiklenmesi Uygulaması

Şekil 1.10: UJT ile tristör sürme devresi

Osilaskopta üstteki dalga şekli UJT’nin emiterindeki kondansatörün şarj-deşarj eğrisini, alttaki iğne şeklindeki darbeler ise UJT’nin B1 ayağındaki çıkış darbeleri olup tristörü tetiklerler. S anahtarı kapatılınca C1 kondansatörü şarj olmaya başlar. Bu şarj gerilimi UJT’nin iletim gerilimine ulaştığı an, UJT aniden iletime geçer. R3 üzerinde oluşan iğne şeklindeki darbeler tristörü tetikler. Tristör, AC 220 voltta çalışan lambayı çalıştırır. (P) potansiyometresi kondansatörün dolma, boşalma (şarj ve deşarj) süresini ayarlar. Buna bağlı olarak tristörün iletimde kalma süresi değişir, dolayısıyla lambanın parlaklığını ayarlamış olursunuz. Tetikleme olduğu sürece yük olarak kullanılan lamba etrafına ışık saçacaktır.
1.7. Tristörün AVO metre ile Sağlamlık Kontrolü
Ölçme, uygulamanın her aşamasında vardır, ölçü aletini kullanınız.

Şekil 1.11: AVO metre ile tristörün sağlamlık kontrolü
1.8. Tristörün AVO metreyle Uçlarının Tespiti
AVO metrenin problarını sırayla tristörün ayaklarına değdiriniz. Sadece iki ayak arasında bir yönde sapma olacaktır. Sapma olduğu anda siyah probun değdiği ayak geyt, diğeri ise katottur diyebilirsiniz. Geri kalan diğer ayak ise anot olur.
1.9. Tristörün AC Akımda Çalıştırılması

Şekil 1.12: AC’de tristör sürme devresi
Yukarıdaki devrede AC 12 Volt’ta çalışan bir lambanın tristörle çalıştırılabilmesi için G anahtarını kapatmanız gerekir. R direnci üzerinden gelen AC gerilimin pozitif alternansları D diyodu tarafından geçirilerek tristörün tetiklenmesini sağlayabilirsiniz.
Neden diyot kullanıldı? Sorusuna cevap ararsanız, tristörlerin pozitif gerilimlerle tetiklendiğini hatırlamanız yeterli olacaktır. Burada tetikleme akımı, direnç, anahtar, diyot üzerinden geçerken, yük akımı ise lamba, tiristör ve AC kaynak üzerinden geçecektir.
1.10. Tristörün DC Akımda Çalıştırılması

Şekil 1.14: DC’de tristör sürme devresi
Yukarıdaki devrede, tristör DC 12 Volt ile beslenmekte ve yük olarak LED diyot kullanılmaktadır.
Tetikleme gerilimi, R1 ve R2 gerilim bölücü dirençlerle sağlanmıştır. G anahtarını bir kez kapatıp açmanız yeterli olacaktır. Tristör tetiklenecek, LED etrafına ışık verecektir. Ancak A anahtarının kapalı olması koşulunu unutmayınız. LED’in ışık vermesini istemediğinizde ise A anahtarını açmanız ve tristörü kesime getirmeniz yeterli olacaktır.
2. DİYAK
2.1. Diyakın Yapısı, Çalışması

Şekil 2.1: Diyakın sembolü ve fiziki görünüşü
İki uçlu bir tetikleme elemanıdır. İki yönde akım geçirir. Tetikleme ucu olmayan iki tristörden oluşmuştur.
2.2. Özellikleri
Diyak, bir sinyali (akımı) belli bir seviyeye kadar (her diyakın belli bir geçirme gerilimi vardır) geçirmez. Daha açık bir ifade kullanırsak: Uçlarına uygulanan gerilim 20 – 45 Volt arasında olduğunda iletken hale geçer.
2.3. Kullanıldığı Yerler
Diyaklar, darbe osilatörü olarak, tristör ve triyakların tetiklenmesi işlemlerinde kullanılırlar.
Soru: Diyakların belli bir gerilim değerinden sonra iletime geçmeleri bizi hangi sıkıntıdan kurtarır?
Cevap: Örneğin triyakın tetiklenmesinde diyak kullanırsanız, diyakın ateşleme gerilimine ulaşılmadan triyak rahatsız edilmeyecektir.
2.4. AVO metre ile Diyakın Sağlamlık Kontrolü

Şekil 2.2: Diyak ölçme bağlantısı ve pano görüntüsü
Diyakı AVO metre ile yukarıdaki gibi ölçmeye çalışınız. Her iki yönde yüksek direnç ölçeceksiniz. Eğer bu sonuca vardıysanız, diyak sağlamdır diyebilirsiniz.
2.5. Diyak ile Darbe Üreteci Uygulaması

Şekil 2.3: Diyak ile darbe üreteci bağlantı şeması
Çift ışınlı osilaskopta, üstteki testere dişi dalga, kondansatörün şarj deşarjı sonucu elde edilirken, altta diyakın oluşturduğu darbeler görülüyor.
Yukarıda sizin için ideal bir devre görülüyor. Yukarıdaki devreye DC ya da AC gerilim uygulanabilir.(S) anahtarını kapattığınızda C1 kondansatörü potansiyometre üzerinden dolmaya başlar. Şarj gerilimi yaklaşık olarak 25 – 50 volt arasına ulaştığında diyak iletime geçer, uçlarında bir gerilim oluşur. C1 kondansatörü bu anda hemen deşarj olur ve diyak tekrar kesime gider, olay başa döner, işlemler böylece devam eder. Böylelikle çıkıştan istenen darbeler alınmış olur. Diyak çıkışındaki sinyalleri osilaskopta izleyiniz.
3. TRİYAK
3.1. Triyakın Yapısı ve Çalışması

Şekil 3.1: Triyak sembolü, resimleri ve iç yapısı
Triyakı tanımak isteyen öğrenciler, aşağıdaki notları okumadan, isterseniz hemen üstteki triyak sembol ve çeşitlerine bir göz atınız ve şu anda hangi elemanı öğreneceğinizi somut olarak görünüz.
İki yönde akım geçiren güç kontrol elemanlarına triyak denir. Triyak, iki tristörün ters paralel bağlanmasıyla oluşmuştur. Triyakın A1(Anot 1), A2(Anot 2) ve G(Tetikleme) uçları bulunur. Geyt ucu, A1 ve A2 arasından geçen akımı denetler. Yük genelde A2 ucuna bağlanır.
3.2. Özellikleri
Triyaklar, DC ve AC gerilimde çalışır. DC’de çalışırken G ucu bir kez tetiklendiğinde A1–A2 arası sürekli iletimde kalır. AC’ de çalışırken ise G ucu tetiklendiği sürece A1–A2 arası iletken olur.
Triyaklar hem pozitif hem de negatif gerilimlerle tetiklenebilir.
Triyaklar, AC gerilimle beslenen devrelerde kullanılırken G ucuna bağlanan tetikleme elemanlarıyla tetiklenme açısı daha iyi ayarlanabilir. Bu sayede A1–A2 arasından geçen akım kontrol edilerek alıcının istenen güçte çalışması sağlanabilir.
Soru: Triyak ile tristör arasında hangi benzerlik vardır?
Cevap: İkisi de DC gerilimde tetiklendiğinde sürekli iletimde kalır.
3.3. Triyakın AVO metre ile Sağlamlık Kontrolü
Triyakı AVO metre ile ölçerken, alttaki işlem şekilleri sizlere yardımcı olacaktır.

Ölçme gerekli!

Şekil 3.2: AVO metre ile triyak kontrolü
3.4. AVO metre ile Triyakların Uçlarının Bulunması
Triyakların uçlarını tespit ederken ya AVO metre ile aşağıdaki gibi ölçerek ya da kataloglardan bakarak bulacaksınız.
AVO metrenin problarını sırayla triyakın ayaklarına değdiriniz, ölçü aletinde bir sapma görülünceye kadar işlemi sürdürünüz. İbre saptığında skalada ki direnç değerini okuyunuz. Probları ters çeviriniz, tekrar direnç değerini okuyunuz. Bu iki değer arasında çok küçük bir değer farkı vardır. Küçük direnç okunduğunda AVO metrenin siyah probunun bağlı olduğu uç G (Geyt), kırmızı probun bağlı bulunduğu uç ise A1 (Anot1) dir. Geri kalan diğer uç ise A2 ( Anot2) dir.
3.5. AC Motor Hız Kontrol Uygulaması
Aşağıdaki devreyi board üzerine kurarak, motorun dönme hızını P potansiyometresiyle ayarlamaya çalışınız.

Şekil 3.4: AC Motor kontrol devresi
Yukarıdaki devreyle AC seri motorların devir ayarı yapılabilir.
Kondansatörün dolma zamanını potansiyometre ile değiştirebilirsiniz. Kondansatörün dolma zamanı değiştiğinden triyakın tetiklenme anıda değişir. Bu motordan geçen akımı ayarlayarak hızı değiştirir.
Triyakın parazit sinyallerden etkilenmemesi için iki adet filtre kullanılmıştır. Triyaka bağlı RC filtresi yüksek frekanslı sinyalleri kendi üzerinden geçirerek triyakın etkilenmesini engeller. Motora seri bağlanan bobin, yüksek frekanslı sinyalleri üzerinden geçirmeyerek bastırır.
Motorun dönme hızı sizin elinizdedir.
3.6. Dimmer Uygulaması
Şimdi de lambanın parlaklığını dilediğiniz seviyede ayarlamaya çalışınız. Bunun için aşağıdaki devreyi kurmanız gerekecektir.

Bu uygulama ile örneğin gece lambası yapabilirsiniz.
Lambaya dikkat!

Şekil 3.5: Tetiklemeli dimmer devre şeması
Yukarıdaki devrede lambanın parlaklığı P potansiyometresiyle ayarlanabilir.
Potansiyometrenin değeri minimum iken kondansatör şarj olur. Kondansatör uçlarındaki gerilim, diyak ateşleme gerilimi değerine ulaştığı zaman diyak iletken olur ve kondansatör diyak üzerinden deşarj olur. Dolayısıyla triyak tetiklenerek lambanın en parlak şekilde yanması sağlanır. Potansiyometrenin değeri maksimum iken kondansatörün şarj olma süresi uzar. Dolayısıyla triyak tetiklenmediğinden lamba sönüktür.
Devrede yük olarak lambadan başka, motor vb. amaçlar kullanılabilir. Triyak üzerinden geçen akım, tetikleme gerilimine bağlıdır.
4. KUADRAK
4.1. Kuadrakın Yapısı ve Çalışması

Şekil 4.1: Kuadrakın sembolü ve dış görünüşü
Kuadrakı tanımak isteyen öğrenciler, aşağıdaki notları okumadan isterseniz hemen üstteki triyak sembol ve çeşitlerine bir göz atınız ve şu anda hangi elemanı öğreneceğinizi somut olarak görünüz. Diyak ve triyakın bir gövde içerisinde birleştirilmesiyle yapılmış güç kontrol elemanlarıdır. Devre üretiminde kuadrak kullanımı montaj kolaylığı sağlar, devrede ayrıca diyak kullanılmaz.
4.2. Özellikleri
Önemli bir ayrıntı: Geyt tetikleme gerilim seviyesi, normal triyaklardan daha yüksektir.
Soru: Triyak ile kuadrak arasındaki fark nedir?
Cevap: Kuadrak triyaklara göre daha yüksek tetikleme (geyt) gerilimine ihtiyaç duyar.
4.3. LDR’li Karanlıkta Çalışan Lamba Uygulaması
LDR’nin özelliğini biliyor musunuz? Karanlıkta direnci en yüksek seviyede; ışıkta direnci en az seviyede olan bir ışıkla kontrol elemanıdır.

LDR

Şekil 4.2: LDR ve kuadrak ile ışık kontrol devresi
Evinizde akşam olduğunda oturma odanızdaki lambanın otomatik olarak yanmasını istiyorsanız, yanda verilen devre işinizi görecektir.

Resim 1.1: Kuadrakın tetiklenmesi ve iletime geçmesi
Önemli bir ayrıntı: Uygulamada LDR ile lamba yerleri belirlenirken, lambaların birbirilerini görmemelerine dikkat edilmelidir. O şekilde yerleştirme yapılmalıdır. Yukarıdaki devrede, kuadrakın tetiklenmesi ve iletime geçmesi, LDR ile kontrol edilmiştir. İlk olarak LDR devreden çıkarılır ve P potansiyometresiyle kuadrakın ateşleme gerilimi ayarlanır. Kuadrak tetiklenerek yükten akım geçmesi sağlanır. Daha sonra LDR devreye bağlanarak, devre çalışmaya hazır hale getirilir. LDR üzerinde ışık varken direnci minimumdur. Geyt giriş ucundaki ateşleme gerilimi 1.2K ve LDR ile düşük tutulur. Kuadrak ateşlenemez ve dolayısıyla iletken olamaz. LDR üzerindeki ışık kalktığında, direnci maksimum olur. Kuadrakın ateşleme gerilimi artar ve ateşlenir. Kuadrak iletken olur, yükten akım geçmesi sağlanır. Lamba ile LDR’nin birbirini görmemesi gerekir. Sokak lambaları bu şekilde kontrol edilebilir.
Soru: Uygulamada LDR ile lamba birbirini neden görmemelidir?
Cevap: Lambanın çalışması, LDR’nin karanlıkta olmasıyla mümkündür. Lambadan gelen ışığın LDR’yi etkilememesi gerekir. Çünkü LDR ışık aldığında, lambanın sönmesi ilkesi vardır. Devrenin çalışmasında kararsızlık oluşur.

Anahtarlama Elemanları pdf kitap