Aşırı akımların elektrik motorlarına vereceği zararları önlemek için kullanılan elemanlara, aşırı akım rölesi adı verilir.
Aşırı akım koruma röleleri motorları, sistemleri aşırı akıma karşı korumak için tasarlanmıştır .
Çalışma karakteristikleri nedeniyle sigortalar elektrik motorların koruyamazlar. Yalnız hatları korurlar.
Aşırı akım röleleri motorlara seri olarak bağlanırlar. Yani bir aşırı akım rölesinden, motorun şebekeden çektiği akım geçer. Çalışma anında motor akımı kısa bir süre için normal değerinin üzerine çıkarsa, bu aşırı akım motora zarar vermez. Aşırı akımın motordan sürekli olarak geçmesi, motor için sakınca yaratır. Çünkü uzun süre geçen aşırı akım, motorun sıcaklık derecesini yükseltir ve motoru yakar. Bu nedenle kısa süreli aşırı akımlarda aşırı akım rölesinin çalışıp motoru devreden çıkarmaması gerekir. Motorun yol alma anında kısa süre çektiği aşırı akım, bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Böyle geçici durumlarda rölenin çalışması, geciktirici bir elemanla önlenir
Aşağıda belirtilen nedenle motor fazla akım çektiğinde, aynı akım aşırı akım rölesinden de geçeceğinden, aşırı akım rölesinin kontağı açılır. Açılan kontak, motor kontaktörünün enerjisini keser. Böylece motor devreden çıkar ve yanmaktan korunmuş olur. Üzerinden geçen fazla akım nedeniyle atan bir aşırı akım rölesi, röle üzerinde bulunan butona elle basarak kurulur. Yalnız aşırı akım rölesini kurmadan önce rölenin atmasına neden olan arızayı gidermek gerekir. Bütün iş tezgahlarında kullanılan aşırı akım röleleri elle kurulurlar. Bazı ev tipi aygıtlarda örneğin buz dolaplarında kullanılan aşırı akım röleleri, devrenin açılmasından bir süre sonra otomatik olarak normal konumuna dönerler. Yani bu aşırı akım röleleri kendi kendilerine kurulurlar. Bazı aşırı akım röleleri de üzerlerinde bulunan bir vida aracılığı ile hem otomatik ve hem de elle kurma konumuna dönüştürülebilirler.
Motorların Aşırı Akım Çekme Nedenleri
1)İzolasyon testinin düşük olması
2)Fazları tam olmayışı
3)Sargılara su ve nem girmesi
4)Rotor çubuklarının kopması
5)Stator oynaması
6)Rulmanın arızalı olması
7)Sargıların yanık olması
8)Klemenste gevşek bağlantı
9)Aşırı yükleme olması
10)Kaplin ayarının bozuk olması
Aşırı Akım Koruma Rölesi Çalışması
Akım değeri normal sınırlar içinde ise çıkış kontakları çekili konumundadır. Akım ayarlanan değerin üzerine çıkarsa çıkış kontakları gecikme süresi sonunda açılır ve bağlı olduğu motor veya sistemi devreden çıkarır.
Aşırı Akım Koruma Rölesi Çeşitleri
Aşırı akım röleleri yapılarına göre ikiye ayrılır:
* Termik aşırı akım rölesi
Endirekt ısıtmalı termik aşırı akım rölesi
Direkt ısıtmalı termik aşırı akım rölesi
* Manyetik aşırı akım rölesi
Aşırı Akım Koruma Rölesi Bağlantı Şeması
Aşırı akım röleleri, motor devresine seri olarak bağlanır ve üzerinden motor akımı geçer. Motorun geçici bir arıza nedeniyle veya yol alma anında çektiği kısa süreli aşırı akımlarda sargılar zarar görmez ve bu durumda rölenin devreyi açmaması istenir. Bunun için de rölenin devreyi açması, geciktirici bir sistem ile önlenir.
