Bir atomun yapısı

Güncelleme 06/02/2024

Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir.

Maddeyi (elementi) oluşturan ve maddenin (elementin) kendi özelliğini taşıyan en küçük yapı birimine atom denir.
Atom hakkında sırayla Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr ve De Broglie (Modern Atom Teorisi) isimli bilim adamları görüşlerini ortaya koymuş ve günümüzdeki atom modeli ortaya çıkmıştır.

• Atom, kelime anlamı olarak bölünemez, parçalanamaz anlamındadır.
• Atom, çıplak gözle ya da en gelişmiş elektron mikroskobu ile bile görülemez.
• Atom küre şeklindedir ve elektrikli yapıya sahiptir. Atomun elektrikli yapıya sahip olması demek içinde (+) ve (–) yüklü taneciklerin olması demektir.
• ceki yıllarda atomun bölünemeyeceği söylenmesine rağmen günümüzde atomun hatta atomun çekirdeğinin bile parçalanabildiği bilinmektedir. Atom çekirdeğinin parçalanmasıyla atom bombaları yapılmaktadır ve nükleer enerji santrallerinde enerji üretilmektedir. (İlk atom bombası 1941 yılında Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki kentlerine atılmıştır).
• Atom, maddenin sahip olduğu bütün özellikleri taşır. Bu nedenle maddenin kütlesi varsa atomun kütlesi de vardır. Madde sürtünme, dokunma ya da etki yoluyla elektriklenirken elektron alıp verebiliyorsa atomda elektron alıp verebilir.
• Elektriklenme olayının nedeni elektronların hareket etmesi yani yer değiştirmesidir.
• Bir atomdaki elektrik yükünü proton ve elektron sayıları belirler.
• Bir atomdaki çekirdek yükünü sadece proton sayısı belirler.

Kütle no=Proton sayısı + Nötron sayısı

Protonun Özellikleri

1-Pozitif yük taşır.

2-Çekirdekte bulunur, atomun kütlesinin hemen hemen yarısını oluşturur.

3-Elektrona çekim kuvveti uygular.

Elektronun Özellikleri

1-Negatif yük taşır.

2-Çekirdek etrafında büyük bir hızla dolanır.

3-Kütlesi çok küçüktür.

4-Atomun sahip olduğu hacmi oluşturur.

Nötronun Özellikleri

1-Yüksüz parçacıktır.

2- Çekirdekte bulunur, atomun kütlesinin hemen hemen yarısını oluşturur.

Çekirdekte bulunan proton ve nötronlar, elektrona göre oldukça yavaş hareket ederler. Elektronlar çekirdek etrafında 2,18 x 108 cm/s hızla dönerler.

Atomun çekirdeğinde bulunan proton ve nötronun kütlesi hemen hemen birbirine eşittir. O halde şunu diyebiliriz, atomun kütlesi çekirdeğinde toplanmış durumdadır.

Elektronun kütlesi ise proton ve nötrona göre çok küçüktür. 1 elektronun kütlesi proton veya nötronun kütlesinin 2000 de biri kadardır.

Atomik Kütle

Atomların kütleleri çok küçük olduğu için kütle ölçümünde kilogram ya da gram yerine daha küçük olan atomik kütle birimi kullanılır.
Bir protonun kütlesinin gram veya kilogram cinsinden değerine 1 atomik kütle birimi   ( 1 a.k.b. ) denir.
12C atomunun ( izotopunun ) kütlesinin 1/12 sine 1 atomik kütle birimi ( 1 a.k.b. ) denir.

1 Atomik Kütle Birimi = 1 a.k.b. = 1 Protonun Kütlesi
1 a.k.b. = 1,67.10-24 gr
1 a.k.b. = 1,67.10-27 kg

Aşağıdaki şemada KARBON un atom yapısını örnek alarak inceleyelim.

Minyatür,çapı 0,000 000 1 mm olan küresel bir güneş sistemini düşünün.

6 proton   ( + 6e )
6 elektron ( – 6e )
Atom çekirdeğinde miktarı n sayısı kadar olan Proton bulunmaktadır.
Bu protonlar atoma + elektrik ( +e x n ) yüklemektedir.

Atom çekirdeğinin yörüngesinde miktarı n sayısı kadar olan elektronlar , ikişer
grup halinde dönmektedirler. Bu elektronlar atoma – elektrik ( -e x n ) yüklemektedir.

Elektronlar, dairesel ve elipsel yörüngelerde dönmektedirler.