COULOMB Charles Augustin

COULOMB Charles Augustin

Charles Augustin Coulomb 14 Haziran 1736’de Angouleme’de doğdu. Annesi Catherine Bajet hakkında varlıklı Senac ailesinden olmasının dışında çok az şey biliniyor. Charles’ın babası Henry Coulomb askerliğini bitirdikten sonra devlette küçük bir idarecilik işine, Inspecteur des Domaines du Roi’e (Kraliyet Bölgesi Müfettişliği) atandı. Charles atalarının yaşadığı topraklardan uzakta doğdu; Coulomb’lar Languedoc’luydu ve aile en azından birkaç kuşaktır Montpellier’de yaşamıştı. Aile fertleri genellikle avukattı; on sekizinci yüzyıl boyunca politika ve ekonomi alanlarında etkili olan ailenin bir kolunun başında Charles’ın büyük kuzeni Louis vardı.
Henry Coulomb kraliyet topraklarının müfettişi olarak, sarayın işleri dolayısıyla bir yerden diğerine gönderilebiliyordu. Bundan dolayı Charles henüz daha çocukken babası iltizam usulüyle vergi toplama işiyle ilgilendiği için aile Paris’e taşındı. Annesi, Charles’ın doktor olmasını istediği için muhtemelen onun on yaşından on beşine dek College des Quatre Nations’a gitmesini sağladı. Bu okul Kardinal Mazarin’in 1661 ‘deki ölümünden sonra vasiyeti üzerine kurulmuştu ve matematikte iyi bir üne sahipti. Charles ayrıca College Royale de France’da matematik derslerine katıldı ve matematikçi olmaya karar verdi.
Charles’ın babası düşüncesizce yaptığı yatırımlardan dolayı tüm parasını kaybedince ailesini Paris’te bırakarak Montpellier’ye döndü. Annesi, Charles istemese de hâlâ onun tıp eğitimi almasını istiyordu. Bunun üzerine Charles, babası ve diğer akrabalarının yanına gitti. Bu kararında onu Academie Royale des Sciences’ı model alan ama kendine ait maddi kaynakları olmayan, daha küçük ölçekli Societe Royale des Sciences de Montpellier’i tanıtan kuzeni de etkili olmuştu. Charles’ın yaşı derneğe tam üyelik için küçüktü, ancak 1757’de yardımcı üye olarak kabul edildi. Derneğin bir toplantısında geometri üzerine olan ilk makalesini sundu. Daha sonra matematik alanında iki ve astronomiye ilişkin üç olmak üzere toplam beş makalesini daha derneğe sunacaktı.
Charles meslek olarak ya inşaat mühendisi olmayı (Ecole de Ponts et Chaussees) ya da istihkâmcı olmayı (Ecole du Genie) düşünüyordu. Askeri seçenekte karar kılınca, daha fazla çalışıp giriş sınavını geçmek için Paris’e geri döndü. Sonra Mezieres’teki okula girdi. Bir yıl sonra lieutenant en premier (üsteğmen) rütbesiyle mezun oldu. Kısa süreli bir iznin ardından küçük görevler üstlendiği Brest’e tayin edildi. Ne var ki kariyerinde beklenmedik bir değişiklik oldu. Yedi Yıl Savaşı başladıktan üç yıl sonra Britanya donanması on yedi gemisi ve sekiz bin askeriyle, Fransız sömürgesi Martinik’in başkenti Fort-Royal’e dayandı. İngilizler şehri ve kalesini yerle bir ettikten sonra çekilseler de daha sonra, 1763’te geri dönerek Martinik’i kontrol altına aldılar. Paris Antlaşması’yla ada Fransa’ya iade edilince, Fransız Harbiye Nazırı, Fransız Antilleri’ndeki adaların gelecekte Britanya ile yaşanabilecek çarpışmalar için hazırlanmasını istedi. Bu amaçla Martinik’te hummalı güçlendirme çalışmaları başlatıldı.
Aslında Karayipler’deki bu adanın güçlendirilmesinde Cou-lomb’un büyük bir rol üstlenmesi beklenmiyordu. Coulomb, bu iş için görevlendirilen yeni mezun mühendisin hasta olmasıyla son anda bu işe atandı. Coulomb daha sonra “Bourbon kalesinin yapımından ve 1200 işçiden sekiz yıl boyunca sorumluydum. Bana, bir varsayım üzerine kurulan tüm kuramların ya da cabinets de physique (fizik laboratuvarları) uygulanan küçük deneylerin pratikte ne kadar yetersiz kaldığını fark ettirecek durumlarla karşılaştım. Mühendis subayların üstlendikleri güçlendirme faaliyetlerinde kullanılabilecek her çeşit araştırmaya kendimi adadım,” diye yazacaktı. Tecrübesiz olmasına rağmen, çalışması örnek oluşturacak cinstendi ve albaylığa terfi etti. 1770’te kale hemen hemen bitmişken ağır hastalandı, Fransa’ya dönmek için izin istedi. Ne yazık ki aynı zamanda üstü olan subay da geri dönmek istediği için Coulomb, uzun vadede sağlığı kötüye gidecek olmasına rağmen bir yıl daha Martinik’te kaldı.
Coulomb, Martinik’ten 1772’de dönmesinin üzerine Fransa’nın içlerindeki Bouchain kasabasında görevlendirildi. Burada devam eden herhangi bir mühendislik işi olmadığından inşaat mühendisliği teknikleriyle ilgili bir inceleme raporu yazmaya vakti oldu.
Mimarlıkla İlgili Bazı Statik Problemlerine Maksimum ve Minimum Kurallarının Uygulanması isimli raporunu 1773 yılının ilkbaharında Academie Royale des Sciences’a sundu. Rapor, malzeme mukavemeti, kemer tasarımı ve benzeri konularla ilgiliydi. Bu I incelemeyle ilgili yazılan raporda “Coulomb, bu mütevazı başlığın altında mimarinin tüm statiğini ele alıyor,” notu düşülmüştü. Bu çalışmayla Coulomb kariyer merdiveninin zirvesine ulaşmış, sekiz yıl sonra da akademinin tam üyesi olmuştu. Coulomb’ıın bir sonraki görev yeri Manş Denizi kıyısındaki liman kenti Cherbourg’du. Yeniden bilimsel çalışmaya zaman ayırabildi ve fizikle ilgilenmeye de bu dönemde başladı.

coulomb3 1
1773’te Academie Royale des Sciences her zaman düzenlediği ödüllü yarışmasının konusunu, “manyetik pusula tasarlamanın en iyi yolu” olarak açıkladı. 1775’te hiçbir ödül verilemediği için ödülü iki katına çıkararak yarışmayı 1777’de yeniden düzenledi. Coulomb, önemli incelemelerinden biri olan Manyetik Pusula İğnesi Yapmanın En İyi Yöntemi Üzerine Araştırmalar’ı yarışmaya sundu. Araştırması, yazdığı belli başlı tüm fizik çalışmalarından bölümler içeriyordu: Manyetizma olgusunun niceliksel incelemesi, burulma ve burulma terazisi, sürtünme ve akışkanlık direnci, elektrik ve manyetizma kuramının çekirdeği. Ödülü başka bir adayla paylaştı. Diğer incelemesi İstihkâm Subaylarının Hizmeti Üzerine istihkâm bölümünün kendi içindeki problemler ve Fransız ordusunun geri kalanıyla ilişkisindeki sorunlara değiniyordu. Bu çalışması 1776’da ordunun yeniden yapılandırılmasında önemli ölçüde etkili oldu. Ertesi yıl Cherbourg’dan Besançon’a gönderildi. Burada yeniden inşaat mühendisliğine ilişkin yazılar kaleme aldı. Özellikle, su altında her türlü hidrolik çalışmanın hiçbir drenaja gerek kalmadan gerçekleştirilmesine yönelik yöntemini (bu çalışma da akademiye sunulmuştu) aktardı.
Coulomb, Martinik’teyken babası Henry ölmüştü. Coulomb 1779’da da annesini kaybetti. Coulomb kendisinin de mirasçılarından olduğu annesinin azımsanmayacak mal varlığıyla ilgili işlemleri yakından izlemek için Paris’e gitti. Tüm bu işler devam ederken, Coulomb Atlas Okyanusu kıyısındaki liman kenti Roc-hefort’a giderek Charente nehrinin halicindeki adada yeni bir tip
kalenin inşasına katılma emri aldı. Ama sorumlu komutan Monta-lembert markisiydi ve hu proje onun en gözde projesiydi. Monta-lembert, Kraliyet İstihkâm Birliği’ne pek değer vermiyordu. Hatta uzun süredir istihkâm subaylarının komutanıyla, Coulomb’un da içine sürüklendiği bir tartışma içindeydi. Montalembert’in tartışmalara yol açan kale tasarımı tamamen ahşaptı. İnşası çok maliyetli olacaktı, pek çok kusuru vardı ve sanki karaya konuşlanmış bir savaş gemisi gibiydi. Tüm bunlar yetmezmiş gibi, Montalem-bert ayrıntılarla ilgili durmadan karar değiştiriyordu.
Coulomb akademi yarışmalarında bir diğer ödülü 1781’de aldı. Bu kez ödül, kayan ve yuvarlanan zeminlerde sürtünme ile iplerde bükülmeye karşı direnç problemlerinin çözümü ve Fransız donanmasında kullanılan basit makinelerde bu çözümlerin uygulanmasıyla ilgiliydi. Coulomb genel bir sürtünme kuramı ve kısa süre içinde standart hale gelecek bir dizi ampirik formül geliştirdi. Annesinin mal varlığıyla ilgili problemlerle ilgilenmek için izin alarak geldiği Paris’te akademiye bir incelemesini sundu: İnsan Gücünün Sınırları ve Birkaç Saniyede Yaratılabilecek En Büyük Eylem Üzerine: Bir Kuş Gibi Havada Uçmanın İmkânsızlığı Sonucuna Varılması.
Coulomb, çağdaşı olan matematikçi Caspard Monge gibi her zaman bir şeylerle meşgul olurdu. Daha sonra atanacağı yerin Lille olduğunu öğrenince yeldeğirmenlerinin kuram ve tasarımıyla ilgili bir inceleme kaleme aldı. Farklı araştırmalarını, öğrencilerin takip edeceği bir matematik ya da teknik çizim rotasından ziyade mühendislik yapanlara yönelik bir rehber niteliğinde kapsamlı bir genel mühendislik anlayışıyla birleştirme tutkusunu hiçbir zaman yerine getiremedi. Tam anlamıyla bir akademisyen olabilmesi için mutlaka Paris’e gitmesi gerektiği konusunda İstihkâm Birliği’ni ikna etti. 1779’da seçilemese de 1781’de üye olarak kabul edildi. Coulomb, capitaine en premier de la premiere classed (birinci sınıf kıdemli yüzbaşı) terfi etti.
Coulomb Paris’in dışındaki projelere, özellikle de kanallar inşa etmeye yönelik bir mühendislik projesine rehberlik yapması için görevlendirildi. Britanya donanmasının denizlere hâkim olması durumunda engellenecek kıyı taşımacılığı açısından bu kanallar stratejik öneme sahipti. 1784’te Paris bölgesindeki su sistemleriyle ilgili olarak intendatıt des eaux et fontaines du roi (kraliyet membaları idare memuru) oldu. Bu, sadece mühendislik açısından değil özel imtiyazlardan kaynaklanan davalar nedeniyle de kolay bir iş değildi; nitekim 1790’da görevi bıraktı. Coulomb ayrıca sağlık alanında, hastane reformu konusunda, stratejik olarak önemli yerlerin kabartma haritalarının yapımında ve ağırlık ve uzunluk sistemlerinin kaotik yapısını düzene kavuşturmak için kurulan komisyonda da faaldi. Bununla birlikte komisyon herhangi bir karara varamadan devrim başladı ve Coulomb işini kaybetti. Coulomb 1791’de, kısmen Ulusal Meclis tarafından gerçekleştirilen değişiklikleri protesto etmek amacıyla otuz bir yıl görev yaptığı İstihkâm Birliği’nden istifa etti. Terör döneminde yaşananlardan kaçmak için Paris’in kuzeyinde, Luzarches yakınlarındaki Chau-montel şatosu yakınındaki evine, oradan da Loire vadisinde, Blois yakınlarındaki evine gitti. Çiftlik evi şeklindeki bu eve sık sık tatil yapmak için geliyor ve burada Paris’ten arkadaşlarını, genellikle bilimci meslektaşlarını ağırlıyordu. Kır yaşamını seviyor ve bitki fizyolojisiyle özellikle ilgileniyordu.
Coulomb bir süredir kendinden otuz yaş küçük Louise Franço-ise LeProust Desormeux isimli Doue’li genç bir kadınla yaşıyordu; ne zaman evlendikleri bilinmemekle birlikte ilk oğulları II. Charles Augustin 1790’da, ikinci oğulları Henry Louis 1797’de doğdu. Paris’te Notre Dame katedraline yakın Chantre sokağında yaşadılar. 1801 ‘de, genel anlamda bir onur payesi olarak görülen Institut de France başkanlığına seçildi. Ertesi yıl Napoleon tarafından Fransız eğitim sistemini yeniden yapılandırma komisyonuna atandı; bu görev, meslek hayatının son kamu hizmetiydi. Inspecteur-Gencral de I’Instruction Publique (Genel Kamu Eğitimi Müfettişi) olarak geçirdiği dört yılda, Napoleon’un fikirlerini yansıtan yarı-militarist Fransız eğitim sisteminin kurulmasına katkıda bulundu. Sen nehrinin sol yakasındaki bir apartmana taşındı ve Haziran 1806’da yüksek ateşle baş gösteren hastalığı sonucunda 23 Ağustos 1806’da öldü.

Yorum bırakın

Scroll to Top