Elektrik akımı ile oluşturulan manyetik alan kuvvetini kullanarak, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makinalara motor denir.
Elektrik motorları AA ve DA olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Alternatif 220V ile çalışan elektrikli ev aletlerinde genellikle üniversal motorlar kullanılır.
DA motorların doğal mıknatıslı ve elektromıknatıslı (seri, şönt, kompunt) çeşitleri vardır. Bunlardan başka adım (step) ve servo motorlar da bulunmaktadır.
Seri ve şönt sargılı motorlar DA gerilim ile çalışırlar. DA gerilim ile çalışan motorların devir kontrolü uygulanan gerilim ile ayarlanır. Deviri düşürmek için besleme geriliminin değeri düşürülür. Motorun dönüş yönünü değiştirmek için seri veya şönt sargının uçları değiştirilir.
Adım (step) motorları, basamaklı çalışır. Özel dijital ve mikroişlemci kontrollü devrelerde kullanılır. Devre girişine uygulanan darbe (pals) sayısı kadar adım hareketi oluşur.
Uzun boylu, küçük çaplı, yüksek momentli, çalışma kararlılığı iyi olan motorlara servo motorlar denir. Servo motorların DA ve AA’da çalışan tipleri vardır.
DC makinelerin temel avantajları:
- kolay hız ve tork kontrolü.
- DC motorun statorunda, doğru akım ile uyarılan kutuplar manyetik alan meydana getirmektedir.
- Rotor, halka-şeklinde dilimlenmiş ve uzerinde oluklar (slot) açılmış demir-çekirdek.
- Birkaç sarımlı sargılar, oluklara yerleştirilmiştir. Sargının iki kenarı arasındaki elektriksel açı »180.
- Doğru akım ile uyarılan kutuplar, sabit manyetik alan (stasyoner alan) meydana getirmektedir.
- Kutupların geometrik şekli, kutup boyunca alan dağılımını sinüzoidal olacak şekildedir.
- Rotor sargısı döndüğünde, halkalanan akı değişmektedir. Rotor dikey konumunda iken, akı maksimum değerini alır – yatay konumu için ise sıfırdır.
