Doğru Akım (DC) Motor Çeşitleri

Elektrik makinaları çeşitlerinden biri olan doğru akım motorları endüstride sıklıkla kullanılan motorlardandır. Daha önce DC Motorların Özelliklerillikleri yazımızda DC motorların özelliklerini yazmıştık. DC Motorlar özelliklerine göre farklı şekillerde sınıflandırılmaktadırlar. DC motorların sargılarına göre sınıflandırılması aşağıda anlatıldığı gibidir.

DC motorlar sargı bağlantılarına göre temelde 2’ye ayrılır.

Dışarıdan Uyarmalı DC Motorlar ve Kendinden Uyarmalı DC Motorlar.

Dışarıdan Uyarmalı DC Motorlar

Dışarıdan uyarmalı DC motorlarda endüvi sargısına uygulanan gerilim ile rotor sargısına uygulanan gerilim kaynakları ayrıdır. Alan sargısı ayrı olarak bağlanan bir dc kaynak ile uyarılır ve manyetik alan oluşturulur.

Aşağıda dışarıdan uyarmalı dc motorun elektrik eşdeğer devresi görülmektedir.

Yukarıdaki eşdeğer devrede görüleceği gibi endüvi ve rotor (armatür) farklı dc güç kaynaklarından beslenmektedir.

Toplam Gerilim (V_T) Armatür Gerilimi (V_a) ve Endüvi Gerilimi (V_f) toplamına eşittir. ( V_T = V_a + V_f )

Toplam Giriş Gücü (P_T) = V_fxI_f + V_axI_a

Kendinden Uyarmalı DC Motorlar

Kendinden uyarmalı dc motorlarda endüvi ve armatür sargıları aynı dc gerilimden beslenmektedir. Kendinden uyarmalı dc motorlar endüvi sargısının bağlantı şekline göre Seri Motor, Şönt Motor ve Bileşik Motor olmak üzere üçe ayrılmaktadırlar.

– Seri Motor

Seri DC motorlarda endüvi sargısı armatür sargısına seri bağlıdır. Aşağıdaki şekilde seri motorun eşdeğer devresine görülerek daha iyi anlaşılabilir.

Eşdeğer devreden de görüldüğü üzere alan (endüvi) sargısı ve armatür sargısı birbirine paralel bağlıdır ve endüvi sargısından geçen akımla armatür sargısından geçen akım birbirine eşittir.

Toplam giriş gücü (P_T) = V_f x I_f

-Şönt (Paralel) Motor

Şönt DC motorlarda endüvi sargısı armatür sargısına paralel bağlıdır. Aşağıdaki şekilde şönt motorun eşdeğer devresi verilmiştir.

Yukarıdaki eşdeğer devrede de görüleceği gibi endüvi ve armatür sargıları birbirine paralel bağlanmıştır. Armatür ve endüvi gerilimleri birbirine eşittir. Besleme kaynağından çekilen toplam akım endüvi ve armatür akımlarının toplamlarına eşittir. ( I_T = I_f + I_a )

Toplam Giriş Gücü ( P_T ) = V_T x I_T

-Bileşik Motor

Bileşik DC motorlarda hem seri hem de paralel bağlantı bulunur. Yani armatür sargısına hem seri hem de paralel bağlıdır.