ELEKTRİK MAKİNALARI VE LABORATUVARI

1. ÜNİTE DOĞRU AKIM DİNAMOLARININ TEMEL PRENSİPLERİ
1.1 Çalışma Prensipleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 27
1.1.1. Doğru Akım Üretim Esasları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 27
1.1.2.İndüklenmiş Gerilimin Güç Etkileri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 28
1.1.3. DC dinamoları Çalışma Esasları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 30
1.1.4. DC Dinamoları Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 31
1.1.5. Doğru Akım Makinelerinin Çalışma Prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 32
1.2. Doğru Akım Dinamolarının yapıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 34
1.2.1. Doğru Akım Dinamolarının Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 34
1.2.2. Endüktör Bobini _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 35
1.2.2.1. Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 35
1.2.2.2. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 35
1.2.3. Endüvi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 35
1.2.3.1. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 36
1.2.3.2. Görevi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 36
1.2.3.3. Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 37
1.2.3.4. Bağlantı Şekilleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 37
1.2.4. Kolektör _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 37
1.2.4.1. Görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 37
1.2.4.2. Yapıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 38
1.2.4.3. Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 38
1.2.5. Fırçalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 39
1.2.5.1.Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 40
1.2.5.2. Yapıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 40
1.2.5.3. Görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 40
1.2.6. Motor Mili _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 42
1.2.6.1. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 42
1.2.6.2. Görevi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 42
1.2.6.3. Meydana Gelebilecek Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
1.2.7. Soğutucu Pervane _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
1.2.7.1. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
1.2.8. Kapaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
1.2.8.1. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
1.2.8.2. Görevi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
1.2.9. Rulmanlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
1.2.9.1. Rulmanların Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
1.2.9.2. İç Bilezik _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
1.2.9.3. Yuvarlanan Parçalar ( Bilye) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
1.2.9.4. Kafes _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 46
1.2.9.5. Dış Bilezik _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 46
1.3. Doğru Akım Dinamolarında Endüvi Reaksiyonu ve Komitasyon _ _ _ 46
1.3.1. Endüvi reaksiyonu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 46
1.3.2. Endüvi Reaksiyonuna Karşı Alınan Tedbirler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 47
1.3.2.1. Kutup ayaklarını tarak şeklinde yapmak _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 48
1.3.3. Komütasyon _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 52
1.3.4. Komütasyonu bozan faktörler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 53
1.3.5. Komütasyonu Kolaylaştırıcı Tedbirler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 54
1.3.5.1.Komitasyon Etkileri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 54
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 58
2. ÜNİTE DOĞRU AKIM DİNAMOLARININ PARALEL BAĞLANMASI
2.1. Yabancı Uyartımlı Dinamolar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 60
2.1.1. Yabancı uyartımlı dinamoların kullanıldığı yerler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
2.2. Kendinden Uyartımlı Dinamolar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
2.2.1. Şönt dinamolar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
2.2.1.2. Kendi kendine uyartım _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
2.2.1.3. Şönt dinamoların kullanıldığı yerler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 63
2.2.2. Seri dinamolar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 63
2.2.2.1. Seri dinamoların kullanıldığı yerler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 64
2.2.3. Kompunt dinamolar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 64
2.3. Dinamoların Paralel Bağlanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 66
2.3.1. Dinamoların paralel bağlanmasının amacı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 66
2.3.2. Paralel bağlama şartları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 67
2.3.3.Şönt dinamoların paralel bağlanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 68
2.3.4. Regülasyon _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 71
2.3.5. Seri dinamoların paralel bağlanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 74
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 78
3. ÜNİTE DOĞRU AKIM MOTORLARININ TEMEL PRENSİBLERİ VE ÇEŞİTLERİ
3.1. Çalışma Prensipleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 80
3.1.1. İçinden akım geçen bir iletkenin manyetik alan içindeki durumu _ _ _ _ _ 80
3.1.1.1. Sol el kuralı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 80
3.1.2. İçinden akım geçen bir bobinin manyetik alan içindeki durumu _ _ _ _ _ 81
3.1.3. Doğru akım motorlarında zıt e. m. k. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 82
3.1.4. Doğru akım motorlarında zıt e.m.k. in önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 84
3.2. D.A. motorlarında devir sayısı, Moment ve Mekanik Güç _ _ _ _ _ _ _ _ 86
3.2.1. D.A Motorlarında devir sayısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 86
3.2.2. D.A. Motorlarda Moment ve Mekanik Güç _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 86
3.2.2.1. Momentin elektriki olarak bulunması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 87
3.3. D.A. motorlarında Endüvi Reaksiyonu ve Komütasyon _ _ _ _ _ _ _ _ _ 89
3.3.1. D.A. motorlarında endüvi reaksiyonu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 89
3.3.2. D .A. motorlarında komütasyon _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 89
3.4. Şönt Motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 91
3.4.1. Şönt Motor Bağlantısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 91
3.4.2. Devir Sayısı Ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 91
3.4.3. Devir Yönü Değişimi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 93
3.5. Seri Motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 94
3.5.1. Seri Motor Bağlantısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 95
3.5.2. Seri Motor Devir Sayısı Ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 95
3.5.3. Seri Motor Devir Yönü Değişimi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 96
3.6. Kompunt Motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 96
3.6.1. Kompunt Motor Bağlantısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 96
3.6.2. Kompunt Motor Devir Sayısı Ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 97
3.6.3. Kompunt Devir Yönü Değişimi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 98
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 100
4. ÜNİTE DOĞRU AKIM MAKİNELERİNİN ARIZALARI, ONARILMASI VE BAKIMI
4.1.Kutup Sargılarındaki Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 102
4.1.1. Endüktör Bobini Kopuk Kontrol Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 102
4.1.2. Endüktör Bobini Kaçak Kontrol Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 102
4.1.3 Endüktör Bobini Kısa Devre Kontrol Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 103
4.2. Kollektör ve Fırçalardaki Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 104
4.2.1. Dilimler Arası Yalıtımın Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 104
4.2.2. Dilimler Arasını Temizleme Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 105
4.2.3. Dilimlerin Aynı Hizada Olma Nedenleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 106
4.2.4. Dilimleri Hizalama Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 107
4.2.5. Kolektörün Motor İçindeki Yeri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 108
4.2.6. Yağ ve Tozların Fırçalar Üzerindeki Olumsuz Etkileri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 108
4.2.7. Fırça Tutucular _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 109
4.2.7.1. Görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 109
4.2.7.2. Yapıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 109
4.2.8. Fırça Yayı ve Baskı Oranları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 110
4.2.9. Fırça Takma Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 111
4.3. Endüvi Sargılarındaki Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 112
4.3.1. Growler Cihazı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 112
4.3.1.1. Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 113
4.3.1.2. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 113
4.3.2. Growler Cihazının Kullanım Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 113
4.3.2.1. Kopukluk Kontrol Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 113
4.3.2.2. Kısa Devre Kontrol Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 114
4.3.2.3. Gövdeye Kaçak Kontrol Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 114
4.4.Yatak ve Mekanik Arızlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 115
4.4.1 Motor Soğutma Pervanesinde Oluşabilecek Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 115
4.4.2. Kapaklarda Meydana Gelebilecek Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 115
4.4.3. Aktarma Organlarında Oluşabilecek Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 116
4.4.3.1. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 116
4.4.3.2. Görevi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 117
4.4.3.3. Meydana Gelebilecek Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 117
4.4.4. Rulman Arızalarının Tespit İşlemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 118
4.4.4.1. Kulaklıklı Gürültü Dinleme Aleti____________________ 118
4.4.4.2. Sıcaklık Ölçüm Tabancası _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 118
4.4.4.3. Meydana Gelebilecek Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 119
4.4.4.3. Titreşim Ölçüm ve Analiz Cihazı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 119
4.4.4.4. Enfraruj Termometre Kullanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 120
4.4.4.5. Enfraruj Termometre Kullanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 121
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 123
5. ÜNİTE ASENKRON MOTORLARI
5.1. Asenkron Motorların Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 126
5.1.1.Stator _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 127
5.1.2. Rotor _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 127
5.1.3. Gövde ve Kapaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 128
5.1.4. Yatak ve Rulmanlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 128
5.1.5. Soğutma Pervanesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 128
5.1.6. Klemens Tablosu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 129
5.1.7. Motor Etiketi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 129
5.2.Çalışma Prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 129
5.3. Asenkron Motorlara Yol Verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 131
5.3.1. Motorun Kesik Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 131
5.3.2. Motorun Sürekli Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 131
5.3.3. Motorun Uzaktan Kumandası _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 132
5.3.4. Devir Yönü Değiştirme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 133
5.3.4.1. Buton Kilitlemeli _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 133
5.3.4.2. Elektriksel Kilitlemeli _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 134
5.3.5. Motorun Çalışması ve Zaman Ayarlı Durması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 135
5.3.6. Motorlarda Kalkış Akımını Düşürme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 135
5.3.6.1. Kalkış Akımının Şebeke Üzerindeki Etkisi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 135
5.3.6.2. Kalkış Akımını Azaltma Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 137
5.3.6.3. Yıldız Üçgen Yol Vermenin Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 137
5.3.6.4. Yıldız Üçgen Yol Vermede Yıldız Çalışma Süresinin Önemi _ _ _ _ _ 137
5.3.7. Otomatik Yıldız Üçgen Yol Verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 138
5.3.8. Oto Trafosuyla Yol Verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 139
5.3.9. Dirençle Yol Verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 140
5.3.10. Dinamik Frenleme Devre Uygulamaları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 141
5.3.10.1.Buton kontrollü dinamik frenleme devresi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 141
5.3.10.2. Düz zaman röleli dinamik frenleme devresi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 141
5.3.10.3. Ters zaman röleli dinamik frenleme devresi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 142
5.3.10.4. İki yönde çalışan motorun dinamik frenleme devresi _ _ _ _ _ _ _ 143
5.3.11. Paket şalterleri ile Çalıştırma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 144
5.3.11.1. Çeşitli Paket şalter Uygulama Devreleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 145
5.3.12. Asenkron Motoru Hareket Sınırlamalarına Göre Çalıştırma _ _ _ _ _ _ 147
5.3.13. PTC Bağlantılı Faz Koruma Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun
Çalıştırılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 151
5.3.14. Faz Sırası Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Sabit Yön şartlı
Çalıştırılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 152
5.3.15. Aşırı ve Düşük Gerilim Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Çalıştırılması 152
5.3.15.1. Düşük Gerilim Rölesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 152
5.3.15.2. Aşırı Gerilim Rölesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 153
5.3.16. Sıvı Seviye Rölesi Bağlanarak Bir Asenkron Motorun Çalıştırılması _ _ 153
5.3.17. Sağ Sol Rölesi ile Asenkron Motorun Çalıştırılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 154
5.4. Asenkron Motorlarda Kayıplar ve Verim _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 154
5.4.1. Kayıplar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 154
5.4.1.1. Demir kayıpları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 154
5.4.1.2.Bakır kayıpları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 155
5.4.1.3.Rüzgâr ve sürtünme kayıpları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 155
5.4.2. Verim _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 156
5.4.2.1. Motorun etiket değerlerinden faydalanılarak verimin bulunması _ 156
5.4.2.2. Yük altında verimin bulunması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 157
5.5. Asenkron Motor Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 158
5.5.1. Üç Fazlı Asenkron Motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 158
5.5.2. Rotor Tipleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 158
5.5.2.1. Kısa Devre Çubuklu ( Sincap Kafesli ) Rotor _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 158
5.5.2.2. Sargılı (Bilezikli) Rotor _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 158
5.5.3. Motor Yapı Tipleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 159
5.5.3.1. Açık Tip _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 159
5.5.3.2. Kapalı Tip _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 160
5.5.4 Flanşlı Tip _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 160
5.5.5. Çalışma Şekilleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 160
5.5.5.1. Yatık Çalışma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 160
5.5.5.2. Dik Çalışma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
5.5.6. Rotor Yapıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
5.5.6.1. Yüksek Rezistanslı (Rotor Omik Direnci Yüksek) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
5.5.6.2. Alçak Rezistanslı (Rotor Omik Direnci Küçük) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 162
5.5.6.3. Yüksek Reaktanslı (Rotor Endüktif Direnci Yüksek) _ _ _ _ _ _ _ _ _ 162
5.5.6.4. Çift Sincap Kafesli _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 162
5.5.7. Tek İki Üç Telli Sarım Nedenleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 163
5.6. Asenkron Motorlarda Devir Yönünün Değiştirilmesi ve hız Ayarı _ 163
5.6.1. Asenkron motorların devir yönünün değiştirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 163
5.6.2. Asenkron motorlarda hız ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 164
5.6.2.1. Sincap kafesli motorlarda hız ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 164
5.6.2.2.Rotoru sargılı motorlarda hız ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 164
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 165
6. ÜNİTE BİR FAZLI ASENKRON MOTORLAR
6.1. Bir Fazlı asenkron motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 167
6.1.1. Çalışma prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 167
6.1.2. Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 168
6.1.3. Yardımcı sargılı motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 168
6.1.4. Direnç yol vermeli motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 169
6.1.5. Kondansatörlü motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 169
6.2. Bir Fazlı Yardımcı Sargılı Motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 171
6.2.1. Bir Fazlı Yardımcı Sargılı Motorların Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 171
6.2.2. Yardımcı Sargıyı Devreden Ayırma Nedenleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 172
6.2.3. Yardımcı sargının yol verme paket şalteri ile devreden çıkarılması _ _ _ 172
6.2.4. Yardımcı Sargılı Motorların Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 174
6.2.4.1. Yardımcı sargılı bir fazlı motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 174
6.2.4.2. Yardımcı sargılı ve kalkış kondansatörlü bir fazlı motorlar _ _ _ _ _ 174
6.2.4.3. Yardımcı sargılı ve daimi kondansatörlü bir fazlı motorlar _ _ _ _ _ 175
6.2.4.4. Yardımcı sargılı, kalkış ve daimi kondansatörlü bir fazlı motorlar _ 176
6.2.5. Devir Yönünün Değiştirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
6.2.6. Bir Fazlı Motorlarda Devir Ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
6.2.6.1. Yardımcı Sargılı Motorlarda Devir Ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
6.2.7. Yardımcı Sargılı Motorların Kullanma Alanları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
6.2.8. Merkezkaç Anahtar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 181
6.2.8.1. Çalışma Prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 182
6.2.8.2. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 182
6.2.8.3. Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 184
6.3. Yardımcı Kutuplu (Gölge Kutuplu) Motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 185
6.3.1. Gölge Kutuplu Motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 185
6.3.1.1. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 185
6.3.1.2. Motorun Çalışma Prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 186
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 187
7. ÜNİTE SENKRON GENARATÖRLER
7.1. Senkron Generatörler ve genel Yapıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 191
7.1.1. Senkron Makinelerin Endüvi Yapılarına Göre Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 192
7.1.1.1. Dönen Endüvili Senkron Makineler__________________ 192
7.1.2. Senkron Makinelerin Rotor Cinsine Göre Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 195
7.1.2.1. Çıkık (Çıkıntılı) Kutuplu Rotoru Olan Senkron Makineler _ _ _ _ _ _ 195
7.1.2.2. Yuvarlak (Silindirik) Kutuplu Rotoru Olan Senkron Makineler _ _ _ 197
7.2.Alternatörlerin Çalışması ve Gerilim Regülasyonu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 198
7.2.1. Senkron Makinelerin Çalışma Yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 198
7.2.1.1. Senkron Makinelerin Generatör Olarak Çalıştırılması _ _ _ _ _ _ _ _ 198
7.2.1.2. Senkron Makinelerin Motor Olarak Çalıştırılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 200
7.2.2. Gerilim (Voltaj) Regülatörü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 201
7.2.3. Uyartım Makinesiz Alternatörler (Sabit Gerilim Generatörleri) _ _ _ _ _ 202
7.2.4. Senkron Makinelerde Frekans ve Hız____________________ 203
7.2.5. Senkron Makinelerin Eş Değer Devreleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 205
7.2.6. Alternatörlerin Paralel Bağlanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 207
7.3. Alternatörlerin Uyartılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 208
7.3.1. Devir Regülatörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 209
7.4. Senkron Generatörlerin Paralel Bağlanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 210
7.4.1. Alternatörlerin Paralel Bağlanma Şartları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 210
7.4.2. Paralel Bağlı Generatörler Arasında Yük Dağılımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 213
7.4.3. Generatör Etiketinin Okunması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 215
7.4.4. Alternatörlerin paralel bağlama deneyi ve yüke iştirak _ _ _ _ _ _ _ _ _ 216
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 219
8. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR
8.1. Senkron Motorların Yapıları ve Çalışma Prensipleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ 221
8.1.1. Senkron motorların yapılan _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 221
8.1.2. Senkron motorların çalışma prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 222
8.2.Senkron Motorlara Yol verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 223
8.2.1.Yardımcı motor kullanarak senkron motorlara yol verme _ _ _ _ _ _ _ _ 223
8.2.1.1.Asenkron motorla _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 224
8.2.1.2.Uyartım dinamosunu motor olarak kullanmak _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 224
8.2.2.Senkron motoru asenkron motor gibi çalıştırarak yol verme _ _ _ _ _ _ _ 224
8.2.2.1.Sincap kafesti asenkron motor olarak yol verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 224
8.2.2.2.Bilezikli asenkron motor olarak yol verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 225
8.2.3.Küçük frekansla yol verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 225
8.3. Senkron Motorların Kullanıldığı Yerler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 226
8.3.1.Genel kullanma yerleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 226
8.3.2. Senkron motorlarla güç katsayısının düzeltilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 226
8.3.2.1. Güç katsayısının düzeltilme ihtiyacı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 226
8.3.2.2 Senkron motorla Cos ‘nin düzeltilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 226
8.4. Senkron Makinelerde Kayıplar ve Verim _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 228
8.4.1. Senkron makinelerde kayıplar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 228
8.4.1.1. Demir Kayıpları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 228
8.4.1.2. Bakır kayıpları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 229
8.4.1.3. Sürtünme ve rüzgâr kayıpları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 229
8.4.2. Senkron makinelerde verim _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 229
8.4.2.1. Direk metotla verim hesabı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 229
8.4.2.2. Endirek metotla verim hesabı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 230
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 232
9. ÜNİTE KOLLEKTÖRLÜ ALTERNATİF AKIM MOTORLARI
9.1. Bir Fazlı Kollektörlü Alternatif Akım Motorları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 234
9.1.1. Üniversal Motorların Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 234
9.1.1.1. Endüktör (Kutup) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 235
9.1.1.2. Endüvi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 235
9.1.1.3. Kolektör _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 236
9.1.1.4. Fırçalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 236
9.1.1.5. Yataklar ve diğerleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 237
9.1.2. Üniversal Motorların Çalışma Prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 238
9.1.2.1. Alternatif akımın pozitif yarım periyodunda _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 238
9.1.2.2. Alternatif akımın negatif yarım periyodunda _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 239
9.1.3. Kaynak Beslemesine Göre Karşılaştırılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 239
9.1.4. Devir Ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 240
9.1.4.1. Üniversal motorların tristör yardımıyla hız kontrolü _ _ _ _ _ _ _ _ 240
9.1.5. Devir Yönünün Değiştirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 241
9.1.6. Üniversal Motorların Kullanıldığı Yerler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 242
9.2 . Repülsiyon Motorları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 242
9.2.1. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 242
9.2.2. Çalışma Prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 244
9.3. Üç Fazlı Kollektörlü Alternatif Akım Motorları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 245
9.3.1. Üç fazlı kollektörlü seri motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 245
9.3.2. Üç fazlı kollektörlü şönt motorlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 248
9.3.2.1. Statordan beslenen üç fazlı kollektörlü şönt motorlar _ _ _ _ _ _ _ 248
9.3.2.2. Rotordan beslenen uç fazlı kollektörlü şönt motorlar _ _ _ _ _ _ _ 250
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 252
10. ÜNİTE ALTERNATİF AKIMIN DOĞRULTULMASI
10.1. Motor-Generatör Gurupları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 254
10.2. Komitatrisler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 254
10.3.Lambalı Doğrultmaçlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 257
10.4.Civa Buharlı Doğrultmaçlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 260
10.5. Kuru Doğrultmaçlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 261
10.5.1. Doğrultucular _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 261
10.5.1.1. Doğrultucu Devre Elemanları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 262
10.6. Doğrultmaçların Bağlantı Şekilleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 268
10.6.1. Yarım Dalga Doğrultma Devresi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 268
10.6.2.Tam Dalga Doğrultma Devreleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 270
10.6.2.1. İki Diyotlu Tam Dalga Doğrultma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 270
10.6.2.2. Köprü Tipi Tam Dalga Doğrultma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 271
10.6.3. Filtre Devreleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 272
10.6.3.1. Kondansatörlü Filtre Devresi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 272
10.6.3.2. Bobinli Filtre Devresi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 273
10.6.3.3. Pi Tipi Filtre Devresi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 274
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 275
11. ÜNİTE ÖLÇME VE ÖLÇÜ ALETLERİNİN TANITILMASI
11.1. Ölçü Aletlerine ait terimler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 277
11.1.1. Doğruluk derecesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 277
11.1.2. Duyarlılık _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 278
11.1.3. Sabite _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 278
11.1.4. Ölçme sınırı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 278
11.1.5. Ölçme alanı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 278
11.1.6. Ölçme aletlerinin eneri sarfiyatı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 278
11.1.7. Ölçme aleti seçimi ve kullanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 279
11.2.Ölçmenin Önemi, Ölçü aletlerinin İsim Ve Sembolleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ 280
11.3. Ölçü Aletlerinin Sınıflandırılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 282
11.3.1.Yapısına Göre Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 282
11.3.1.1. Analog Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 282
11.3.1.2. Dijital Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 282
11.3.2. Ölçtüğü Büyüklüğü Gösterme Şekline Göre _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 283
11.3.2.1. Gösteren Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 283
11.3.2.2. Kaydedicili Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 284
11.3.2.3. Toplayıcı Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 284
11.3.3. Kullanım Yerlerine Göre Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 285
11.3.3.1. Taşınabilir Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 285
11.3.3.2. Pano Tipi Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 286
11.4. Göstergeli Ölçü Aletlerinin Mekanik Kısımları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 286
11.4.1. Analog Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 286
11.4.1.1. Analog Ölçü Aletlerinin Ortak Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 286
11.4.1.2. Analog Ölçü Aletlerinin Mekanik Kısımları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 290
11.5.Elektrik Akımının ve Gerilimin Ölçü Aletlerine Etkisi _ _ _ _ _ _ _ _ _ 292
11.6.Elektrik Ölçü Aletlerinin Çalışma Prensiplerine Göre
Bölümlendirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 293
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 294
12. ÜNİTE ELEKTRİK ÖLÇÜ ALETLERİ
12.1 Elektromanyetik Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 297
12.1.1. Yumuşak demir göbekli ölçü aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 297
12.1.1.1. Çalışma prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 297
12.1.1.2. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 297
12.1.1.3 . Aletin çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 297
12.1.2. Döner demirli ölçü aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 298
12.1.2.1. Çekici tip döner demirli ölçü aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 298
12.1.2.2. İtici tip döner demirli ölçü aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 299
12.1.3. Elektromanyetik Ölçü Aletlerinin Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 301
12.2. Döner Bobinli Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 302
12.2.1.Aletin yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 302
12.2.2. Döner Bobinli Ölçü Aletlerinin Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 305
12.3. Redresörlü Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 306
12.3.1. Redresörlü Ölçü Aletlerinin Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 307
12.4. Döner Mıknatıslı Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 307
12.4.1.Aletin yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 307
12.4.2. Aletin Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 308
12.5. Elektrodinamik Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 309
12.5.1.Aletin yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 309
12.5.2. Çalışma Prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 310
12.5.3. Elektrodinamik ölçü aletleri, demirsiz ve demirli olmak üzere iki tipte imal
edilirler. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 311
12.5.3.1. Demirsiz Elektronidamik ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 311
12.5.3.2. Demirli Elektrodinamik Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 311
12.5.4. Elektrodinamik Ölçü Aletlerinin Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 312
12.5.4.1. Aletin Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 312
12.6. Termik Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 313
12.6.1. Elektrotermik ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 313
12.6.1.1. Aletin çalışma prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 313
12.6.1.2.Aletin yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 313
12.6.1.3.Aletin çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 314
12.6.1.4.Elektrotermik Ölçü Aletlerinin Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 314
12.6.2. Bimetal ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 314
12.6.2.1.Aletin çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 315
12.6.2.2. Bimetalli ölçü Aletlerinin özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 315
12.7. Elektrostatik Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 315
12.7.1Çalışma Prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 316
12.7.1.1.Göstergeli elektrostatik voltmetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 316
12.7.1.2.Işık izli (spotlu) elektrometreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 317
12.7.2.Elektrostatik ölçü Aletlerinin özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 318
12.8.İndüksiyon Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 318
12.8.1.Aktif sayaçlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 319
12.8.1.1. Bir fazlı aktif indüksiyon sayaçları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 319
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 323
13. ÜNİTE AKIM VE GERİLİM ÖLÇÜLMESİ
13.1.Akım Ölçülmesi-Ampermetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 325
13.1.1. Elektrik Akımı ve Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 325
13.1.2. Doğru ve Alternatif Akım _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 325
13.1.2.1. Doğru Akımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 325
13.1.2.2. Alternatif Akım _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 326
13.1.3.Ampermetre Yapısı ve Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 326
13.1.4. Ampermetreyi Devreye Bağlama ve Akım Ölçme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 327
13.2.Gerilim Ölçülmesi-Voltmetreler_______________________ 328
13.2.1. Gerilimin Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 328
13.2.2. Voltmetrenin Yapısı ve Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 329
13.2.3. Voltmetreyi Devreye Bağlamak ve Gerilim Ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 329
13.2.4.Ampermetre ve Voltmetre arasındaki farklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 331
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 332
14. ÜNİTE AKIM VE GERİLİM ÖLÇEN ALETLERİN ÖLÇME ALANLARININ GENİŞLETİLMESİ
14.1.Ampermetrelerin Ölçme Alanlarının Genişletilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ 334
14.2. Kademeli Ölçme Alanlı Ampermetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 338
14.3.Voltmetrelerin Ölçme Alanlarının Genişletilmesi___________ 339
14.4. Kademeli Ölçme Alanlı Voltmetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 342
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 344
15. ÜNİTE DİRENÇ ÖLÇMEK
15.1.Direnç Ölçmenin Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 346
15.1.1.Direnç ve İletken _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 346
15.1.2. İletken Direncini Etkileyen Faktörler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 346
15.1.2.1. Direnç Değerinin İletkenin Boyu ile Değişimi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 347
15.1.2.2. Direnç Değerinin İletkenin Kesiti ile Değişimi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 347
15.1.2.3. Direnç Değerinin İletkenin Cinsi ile Değişimi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 348
15.1.2.4. Direncin Sıcaklıkla Değişimi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 349
15.2.Katı Dirençlerin Ölçülmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 350
15.2.1.Ampermetre – Voltmetre Metodu ile Direnç ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 350
15.2.1.1.Önce bağlama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 351
15.2.1.2. Sonra bağlama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 352
15.2.2. Ampermetre ve Vattmetre ile Direnç Ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 353
15.2.3. Voltmetre ve Vatmetre ile Direnç ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 356
15.2.4.Köprülerle Direnç ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 357
15.2.4.1.Veston köprüsü ile direnç ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 357
15.2.5. Ommetreler (OHM Metreler) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 359
15.2.5.1.Seri tip ommetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 360
15.2.5.2.Paralel (şönt) tip ommetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 361
15.2.5.3.Veston tipi ommetreler : _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 362
15.2.5.4.Tomson tipi ommetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 364
15.2.5.5.Çapraz bobinli ommetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 365
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 367
16. ÜNİTE YALITKANLIK DİRENCİNİN ÖLÇÜLMESİ
16.1.Yalıtkanlık ve Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 369
16.1.1.Toprak ve Yalıtkanlık Direnci Ölçen Aletler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 369
16.1.1.1. Çeşitleri ve Yapıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 369
16.2.Yalıtkanlık Direncinin Ölçülmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 370
16.2.1. Yalıtkan Direnç Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 370
16.2.2.Yalıtkanlık Direncinin Ölçülmesi (Megerler) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 370
16.2.2.1.Yalıtkanlık Direnci Ölçüm Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 372
16.2.2.2 Yalıtkanlık Direnç Sınır Değeri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 372
16.2.2.3. Yalıtkanlık Direnç Ölçme Düzeneğini Kurma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 372
16.2.2.4. Yalıtkanlık Direnç Ölçme İşlem Sırası _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 372
16.2.2.5.Yalıtkanlık Direnç Ölçümünde Dikkat Edilecek Hususlar _ _ _ _ _ _ 373
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 374
17. ÜNİTE ALTERNATİF AKIMIN İNCELENMESİ
17.1. Osilaskop _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 376
17.1.1. Osilaskobun Tanıtılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 376
17.1.2. Osilaskop ile Aşağıdaki Değerler Ölçülebilir _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 377
17.1.3. Osilaskop ile Ölçüm Yapmak _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 377
17.1.4. Gerilim Ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 378
17.1.5. Frekans Ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 379
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 381
18. ÜNİTE ELEKTRİK DEVRELERİNDE GÜÇ VE İŞ ÖLÇMEK
18.1.Doğru Akım Devrelerinde Güç Ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 383
18.1.1. Ampermetre ve Voltmetre Yardımı ile Güç Ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 383
18.1.2. Wattmetrelerin Yapısı ve Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 384
18.2.Bir Fazlı Alternatif Akım Devrelerinde Güç Ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 384
18.2.1. Güç Ölçme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 384
18.2.1.1. Aktif Güç Ölçme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 384
18.3. Elektrik İşinin Ölçülmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 388
18.3.1. Elektrik Sayaçları (AA) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 388
18.3.1.1. Görevi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 388
18.3.1.2. İndüksiyon Sayaçları ve Bağlantıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 389
18.3.1.3. Elektronik Sayaçlar ve Bağlantıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 399
18.3.1.4. Kartlı Sayaçlar ve Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 408
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 412
19. ÜNİTE KOMBİNE ÖLÇÜ ALETLERİ
19.1.Volt-Ohmmetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 417
19.1.1. Mültavi II Ölçü Aleti _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 417
19.1.1.1.Ölçmenin yapılışı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 418
19.1.2. Mültavi II ile direnç ölçmek _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 420
19.1.2.1.Ölçmenin yapılışı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 420
19.1.2.2. Mültavi II lerin Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 421
19.2. Volt-Ohmmetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 422
19.2.1. Ohmmetre ile Direnç Ölçümü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 422
19.2.2. Analog Ohmmetre ile Ölçme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 422
19.2.3. Dijital Ohmmetre ile Ölçme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 423
19.3. Avometreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 424
19.3.1. Ölçme İlkesi ve Kullanma Tekniği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 424
19.3.2. Analog Avometre ile Ölçüm Yapmak _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 425
19.3.3. Dijital Avometre ile Ölçüm Yapmak _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 427
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 428
20. ÜNİTE YAZICI ÖLÇÜ ALETLERİ
20.1.Devamlı yazıcı aletler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 430
20.1.1.Aletin çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 430
20.2. Noktalayıcı Aletler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 431
20.3.Işık İzli Yazıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 431
20.3.1.Potansiyometrik Y -YT Minyatür Yazıcı MINIGOR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 432
20.3.2.Altı Renkli Nokta Yazıcı 96 X 96 mm MINISCRIPT 6 D _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 432
20.3.3. Bimetal Isı Kaydedici THERMOSCRIPT _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 432
20.3.4. Yazıcı Multimetre MULTISCRIPT _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 432
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 433
21. ÜNİTE FREKANS-GÜÇ KATSAYISI VE DEVİR SAYISININ ÖLÇÜLMESİ
21.1.Frekansın Ölçülmesi_______________________________ 435
21.1.1. Frekansın Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 435
21.1.2. Frekans Metrenin Yapısı ve Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 436
21.1.2.1.Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 437
21.1.2.2. Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 437
21.1.2.3. Devreye Bağlanışı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 438
21.2.Güç Katsayısının Ölçülmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 438
21.2.1. Cosfimetreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 438
21.2.1.1. Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 438
21.2.1.2. Devreye Bağlanışı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 438
21.3.Devir Sayının Ölçülmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 438
21.3.1. İnvertör ile Asenkron Motorun Devir Ayarı Uygulaması _ _ _ _ _ _ _ _ 440
21.3.2. Devir Ölçü Aletleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 442
21.3.2.1.Takometre _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 442
21.3.2.2.Stroboskop _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 443
21.3.2.3.Dijital Takometreler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 444
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 445