ELEKTRİK TESİSAT BİLGİSİ

1. ÜNİTE ELEKTRİK TESİSLERİNDE İŞ GÜVENLİĞİ VE İLK YARDIM
1.1 İŞ GÜVENLİĞİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
1.1.1 İş Güvenliğinin Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
1.1.2 İş Güvenliğinin Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
1.1.3 İş Güvenliğinin Amacı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
1.2 KAZA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
1.2.1 Kaza Ve Yaralanma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
1.2.2 İş Kazasını Meydana Getiren Nedenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 21
1.2.2.1 Güvensiz Hareketler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 21
1.2.2.2 Güvensiz şartlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 22
1.2.3 Yaralanma Şiddetinin Belirlenmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 23
1.2.4 Kazaların İş Gücüne ve Ekonomiye Etkileri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 23
1.2.4.1 Görünen ( Doğrudan ) Zararlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 23
1.2.4.2 Görünmeyen (Dolaylı) Zararlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 24
1.3 ELEKTRİK KAZALARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 24
1.4 GÜVENLİK ÖNLEMLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 24
1.4.1Genel Güvenlik _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 24
1.4.1.1. Yapılması Gerekenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 24
1.4.1.2. Yapılmaması Gerekenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 25
1.4.2 Kişi Güvenliği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 25
1.4.2.1 Yapılması Gerekenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 25
1.4.2.2 Yapılmaması Gerekenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 26
1.4.3 Tezgâh ve Cihaz Güvenliği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 27
1.4.3.1 Yapılması Gerekenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 27
1.4.3.2 Yapılmaması Gerekenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 27
1.4.4 Koruyucu Araçlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 28
1.4.4.1Solunum Sisteminin Korunması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 28
1.5 ELEKTRİK ENERJİSİNİN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29
1.6 ELEKTRİK KAZALARINDA İLK YARDIM _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29
1.6.1 Ortamın Güvenli Hale Getirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 30
1.6.2 Kazazedenin Hayati Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi Ve KalpSolunumun Yeniden Canlandırılması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 31
1.6.2.1Temel Yaşam Desteği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 31
1.6.3 Elektrik Yanıkları Ve Düşmelere Bağlı Yaralanmalarda Yapılacak
İlkyardım _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 31
1.6.3.1Korunma _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 32
Özet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 36
Değerlendirme Soruları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 38
2. ÜNİTE İÇ VE DIŞ AYDINLATMA
2.1 AYDINLATMA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 40
2.2 IŞIK VE AYDINLATMA BİRİMLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 40
2.3 İÇ AYDINLATMA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 41
2.3.1 Işık Akısı Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 41
2.3.2 Aydınlık Şiddeti Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 41
2.4 AYDINLATMA ÇEŞİTLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 41
2.4.1 Aydınlatmanın Türleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 41
2.5 LAMBA ARMATÜRLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 42
2.5.1 Akkor Flamanlı ve Gazlı DeŞarj Ampul Armatürleri _ _ _ _ _ _ _ _ 42
2.5.1.1 Tip A Tijli (Sarkıtlı) Armatür _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 42
2.5.1.2 Tip B1 Tavan Armatürü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
2.5.1.3 Tip B2 Tavan Armatürü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
2.5.1.4 Tip C Porselen Kaideli Armatür _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
2.5.1.5 Tip E Çelik Telli Kafesli Etanş Armatür _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43
2.5.1.6 Tip G Çift Duylu Tijli (Sarkıtlı) Armatür _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
2.5.1.7 Tip H Atelye Armatürü r _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
2.5.1.8 Tip J 1 Asma Tavan Armatürü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
2.5.1.9 Tip L Etanş Armatür _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 45
2.5.1.10 Tip N Avize Armatürü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 45
2.5.1.11 Tip O Aplik Armatürü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 45
2.5.1.12 Tip SS1 Spor Salonu Akkor Flamanlı veya Gazlı DeŞarj Ampul
Armatürü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 46
2.5.1.13 Projektör Armatürler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 46
2.5.3 Acil Aydınlatma Armatürleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 47
2.6 İÇ AYDINLATMANIN HESAPLANMASI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 47
2.6.1Aydınlatma Hesabı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 47
2.6.1.1 Önemli Maddelerin Yansıtma Katsayıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 48
2.6.1.2. En Az Aydınlatma Şiddeti Tablosu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 48
2.6.1.3 Çeşitli Lambaların Güç ve Işık Akıları Tablosu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 49
2.6.1.4 Aydınlatma Hesabı Formülleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 50
2.7 DIŞ AYDINLATMA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 51
2.7.1 Dış Aydınlatma Hesapları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 52
2.7.1.1DıŞ Aydınlatmada Aydınlık Şiddeti Değerleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 59
2.7.1.2 Aydınlatma Araçlarının Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 59
2.7.2.1. IŞık Dağılım Eğrisi Bakımından Armatürler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 59
2.7.2.2. Kullanıldıkları Yerlere Göre Dış Aydınlatma Armatürleri 60
2.7.3 Yol, KavŞak, Meydan Aydınlatılmasında Kullanılacak Armatürlerin
Yerleştirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
2.7.3.1. Düz Yollarda Armatürlerin Yerleştirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
2.7.3.2. Dönemeçler (Virajlarda) Armatürlerin Yerleştirilmesi _ _ _ 64
2.7.3.3 KavŞaklarda Armatürlerin YerleŞtirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 64
2.7.3.4 Meydanlarda Armatürlerin Yerleştirilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 65
Özet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 66
Değerlendirme Soruları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 68
3. ÜNİTE (Y) YERALTI KABLOLARI İLE TESİSAT
3.1. Y KABLOLARININ DÖŞENMESİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 70
3.1.1. Alüminyum İletkenli Yer Altı Kabloları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 70
3.1.2. Bakır İletkenli Yer altı Kabloları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 71
3.1.2.1 YVV kablo _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 71
3.1.1.2. YE3V Kablo _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 71
3.1.1.3. YE3SV(2XSY) Kablo _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 71
3.1.1.4 YE3SV(2XSY) 20,3/35 kV Kablo _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 72
3.2.1.5 [YE3S(AL)E] 89/154 kV Enerji Kablosu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 73
3.2. KABLOLARIN BİNA DIŞINDA TOPRAK İÇİNE DÖŞENMELERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 74
3.2.1. Yer Altı Kablolarının Toprak İçine Döşenmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 74
3.2.1.1. Kablo Kanalının Hazırlanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 74
3.2.1.2. Kablonun Kanaldan Döşenmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 76
3.2.1.3. Kablonun Kanala Döşeme İşleminde Dikkat Edilecek Hususlar 80
3.3 KABLOLORIN BİNA İÇİNE DÖŞENMELERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 81
3.3.1 Yer altı Kablolarının Duvar Üstüne Döşenmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 81
3.3.2. Yer Altı Kablolarının Tavana Döşenmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 83
3.3.3. Yer altı Kablolarının Kanal İçine Döşenmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 83
3.4 Y (YERALTI) GARNİTÜRLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 84
3.4.1. Kablo Başlığı Tanımı ve Görevi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 84
3.4.2 Kablo Başlığı Çeşitleri ve Yapıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 85
3.4.2.1 Dahili Tip Kablo Başlıkları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 85
3.4.2.2. Harici Tip Kablo Başlıkları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 86
3.4.3 Kablo Başlığı Montajı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 87
3.4.3.1. Dahili Tip Kablo Başlığı Montajı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 87
3.4.2.2 Harici Tip Kablo Başlığı Montajı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 94
Özet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 98
Değerlendirme Soruları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 100
4. ÜNİTE ELEKTRİK ENERJİSİNİN ÖNEMİ VE ÜRETİLMESİ
4.1ELEKTRİK ENERJİSİNİN ÖNEMİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 102
4.1.1.Ülkemizde Elektrik Tüketimi Hakkında Genel Bilgi _ _ _ _ _ _ _ _ _ 104
4.2 ELEKTRİK SANTRALLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 105
4.3 SANTRALLERİN SINIFLANDIRILMASI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 105
4.4 TERMİK SANTRALLER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 106
4.4.1 Buhar Türbinli Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 106
4.4.1.1 Buhar türbinli santral bölümleri ve görevler _ _ _ _ _ _ _ _ 108
4.4.2 Nükleer Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 111
4.2.2.1 Nükleer Santrallerin Bölümleri Ve Görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ 113
4.4.3 Gaz Türbinli Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 115
4.4.3.1 Gaz Türbinli Santrallerin Bölümleri Ve Görevleri _ _ _ _ _ _ 117
4.4.4 Dizel Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 118
4.4.4.1. Dizel Santrallerin Bölümleri Ve Görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 119
4.5 HİDROELEKTRİK SANTRALLER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 120
4.5.1 Akarsu Tipi (Barajsız) Hidroelektrik Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 122
4.5.2 Depo Tipi (Barajlı)Hidroelektrik Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 123
4.5.3 Med-Cezir (Gel-Git) Hidroelektrik Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 123
4.5.4 Depresiyon Hidroelektrik Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 124
Özet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 125
Değerlendirme Soruları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 127
5. ÜNİTE ELEKTRİK ENERJİSİNİN İLETİMİ VE DAĞITIMI
5.1. ENERJİNİN İLETİLMESİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 129
5.1.1 Doğru Gerilimle Enerji İletiminin Alternatif Gerilime Göre
Üstünlükleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 129
5.1.2 Doğru Gerilimle Enerji İletiminin Dezavantajları _ _ _ _ _ _ _ _ _ 129
5.2 YILDIRIM VE YILDIRIMDAN KORUNMA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 130
5.2.1 Yıldırıma Karşı Topraklama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 130
5.2.1.1 Tanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 130
5.2.1.2 Yıldırım Topraklama Tesis Elemanları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 131
5.2.1.3 Yıldırıma Karşı Topraklama İşlem Sırası _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 132
5.2.1.4 Yıldırıma Karşı Topraklamada Dikkat Edilecek Hususlar _ 132
5.3 ALTERNATİF AKIMLA DAĞITIM _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 133
5.3.1 Giriş _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 133
5.4 ALTERNATİF AKIMLA DAĞITIM _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 134
5.5. ŞEBEKE ÇEŞİTLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 136
5.5.1 Gerilimlere Göre Şebeke Çeşitleri, Tanımları, Standart Gerilim
Değerleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 136
5.5.1.1 Alçak Gerilim Şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 137
5.5.1.2 Orta Gerilim Şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 137
5.5.1.3 Yüksek Gerilim Şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 138
5.5.1.4 Çok Yüksek Gerilim Şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 138
5.5.2 Dağıtım Şekillerine Göre Şebeke Çeşitleri, Tanımları, _ _ _ _ _ _ _ _ _
Prensip Şemaları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 138
5.5.2.1 Dallı (Dalbudak) Şebekeler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 139
5.5.2.2 Ring (Halka) Şebekeler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 139
5.5.2.3 Ağ (Gözlü) Şebekeler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 140
5.5.2.4 Enterkonnekte Şebekeler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 141
Özet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 143
Değerlendirme Soruları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 144
6. ÜNİTE HAVAİ HAT TESİSLERİ
6.1 ELEKTRİK ENERJİSİNİN HAVAİ HAT İLE İLETİLMESİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 147
6.1.1 Havai Hattın Avantaj ve Dezavantajları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 147
6.1.1.1 Avantajları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 147
6.1.1.2 Dezavantajları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 147
6.2 HAVAİ HAT İLETKENLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 147
6.2.1 Yapılarına Göre Çeşitleri ve Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 149
6.2.1.1 Bakır İletkenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 149
6.2.1.2 Alüminyum İletkenler (AAC) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 149
6.2.1.3 Çelik Özlü Alüminyum İletkenler(ACSR) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 151
6.2.2 Gerilim Değerlerine Göre Çeşitleri ve Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ 152
6.2.2.1 Alçak Gerilim İletkenleri AG ( 1000 Volt ) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 152
6.2.2.2 Orta Gerilim İletkenleri (1 KV- 35 KV) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 153
6.2.2.3 Yüksek Gerilim İletkenleri (36 kV – 154 kV Arası) _ _ _ _ _ _ _ _ 153
6.2.2.4 Çok Yüksek Gerilim İletkenleri (154 kV’tan Yukarısı) _ _ _ _ _ 154
6.3 İZALOTÖR VE ÇEŞİTLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 155
6.3.1Tanımı ve Görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 155
6.3.2 İzolatör Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 156
6.3.2.1 Yapıldığı Malzemenin Cinsine Göre İzolatör Çeşitleri _ _ _ _ 156
6.3.2.2 Porselen İzolatörlerle Cam İzolatörlerin Karşılaştırılması 159
6.3.2.3 Taşıdığı İletkenin Gerilimine Göre İzolatör Çeşitleri _ _ _ _ 159
6.3.2.4 Kullanma Yerlerine Göre İzolatör Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 162
6.3.2.5 Yapılış Tiplerine Göre İzolatör Çeşitleri ve Yapıları _ _ _ _ _ 165
6.4 DİREKLER VE ÇEŞİTLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 168
6.4.1 Görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 168
6.4.2 Yapım Gereçlerine Göre Direk Çeşitleri, Görevleri ve Özellikleri _ 168
6.4.2.1 Demir Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 169
6.4.2.2 Beton Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 172
6.4.2.3 Ağaç Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 175
6.4.3 Kullanım Yerlerine Göre Direk Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 176
6.4.3.1 Durdurucu Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 176
6.4.3.2 Köşede Durdurucu Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
6.4.3.3 Taşıyıcı Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
6.4.3.4 Köşede Taşıyıcı Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
6.4.3.5 Nihayet (Son) Direkleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
6.4.3.6 Branşman Direkleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
6.4.3.7 Tevzi (Dağıtım) Direkleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
6.4.3.8 Geçit Direkleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
6.4.4 Gerilimlere Göre Direk Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
6.4.4.1 Alçak Gerilimde kullanılan Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
6.4.4.2 Orta Gerilimde Kullanılan Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 179
6.4.4.3 Yüksek Gerilimde Kullanılan Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 180
6.4.4.4 Çok Yüksek Gerilimde Kullanılan Direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 181
6.5 TRAFO MERKEZLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 183
6.5.1 Yükseltici trafo merkezleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 183
6.5.2 Alçaltıcı ( Düşürücü, İndirici) Trafo Merkezleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 184
6.5.2.1 açık havada kurulan trafo merkezleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 184
6.5.2.2 kapalı yerlere kurulan trafo merkezleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 184
6.5.2.3 direk tipi trafo merkezleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 186
6.6 kesiciler Ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 186
6.6.1kesiciler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 186
6.6.1.1 kurmalı tip kesicilerde açma ve kapama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 187
6.6.1.2 havalı tip kesicilerde açama ve kapama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 188
6.6.1.3 gazlı kesicilerde açma ve kapama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 189
6.6.1.4 vakumlu kesicilerde açma ve kapama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 190
6.6.1.5 kesicilerde ark söndürme yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 190
6.6.2 ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 192
6.6.2.1 bölümleri ve özelliği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 193
6.6.2.2 bölümlerine göre ayırıcı çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 194
6.6.2.3 monte edildikleri yerlere göre ayırıcı çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ 196
6.6.2.4 yapı özelliğine göre çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 197
6.6.2.5 kumanda şekillerine göre ayırıcı çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 204
6.6.3 ayırıcı ve kesicilerin bakımı ve kontrolü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 205
Özet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 206
Değerlendirme Soruları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 209
7. ÜNİTE ELEKTRİK KUMANDA DEVRELERİ
7.1 KUMANDA ELEMANLARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 212
7.1.1 Kumanda Elemanları Yapısı ve Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 212
7.1.1.1 Paket Şalterler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 212
7.1.1.2 Kumanda Butonları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 213
7.1.1.3 sinyal lambaları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 214
7.1.1.4sınır anahtarları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 215
7.1.1.5 Zaman Röleleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 215
7.1.1.6 Kontaktörler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 217
7.1.1.7 Röleler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 220
7.1.1.8 Sayıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 222
7.1.2 Koruma Rölelerinin Yapı ve Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 222
7.1.2.1 Sigortalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 222
7.1.2.2 Aşırı Akım Röleleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 226
7.1.2.3 Asenkron Motorların Çalışması Sırasında Görülen Başlıca
Arızalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 229
7.1.2.4 Gerilim Koruma Rölesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 230
7.1.2.5 Faz Sırası Rölesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 231
7.1.2.6 Faz Koruma Rölesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 231
7.1.2.7 Frekans Koruma Röleleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 232
7.2 İLK HARAKET SİSTEMLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 232
7.2.1 Motorun Kesik Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 232
7.2.2 Motorun Sürekli Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 233
7.2.3 Motorun Uzaktan Kumandası _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 234
7.3 DÖNÜŞ YÖNÜ DEĞİŞTİRME _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 235
7.3.1Buton Kilitlemeli _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 235
7.3.2 Elektriksel Kilitlemeli _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 236
7.4 MOTORLARA YOL VERME _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 237
7.4.1 Motorun Çalışması Ve Zaman Ayarlı Durması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 237
7.4.2 Dirençle Yol Verme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 238
Özet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 240
Değerlendirme Soruları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 242
8. ÜNİTE ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ
8.1 ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 245
8.1.1 Birinci Bölüm _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 245
8.1.1.1 Amaç, Kapsam, Dayanak, Uygulama ve Tanımlar _ _ _ _ _ _ _ _ 245
8.1.2 İkinci Bölüm _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 248
8.1.2.1 Genel Hükümler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 248
8.1.3 Üçüncü Bölüm _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 249
8.1.3.1 Topraklamalar, Koruma Yöntemleri, Sigorta, Minyatür Kesici ve
Kesiciler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 249
8.1.4 Dördüncü Bölüm _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 252
8.1.4.1 Kuvvetli Akım Elektrik Aygıtları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 252
8.1.5 Beşinci Bölüm _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 254
8.1.5.1Elektrik Tesisleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 254
8.1.6 Altıncı Bölüm _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 275
8.1.6.1 Elektrik Hatları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 275
8.1.6.2 İLETKEN SALINIM DİYAGRAMI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 282
8.1.7 Yedinci Bölüm _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 312
8.1.7.1 İşletme Güvenliğine İlişkin Hükümler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 312
8.1.8 SEKİZİNCİ BÖLÜM _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 317
8.1.8.1Yürürlüğe İlişkin Hükümler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 317
CEVAP ANAHTARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 319
SÖZLÜK _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 320
KAYNAKÇA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 326
BİRİMLERİN SEMBOL VE KISALTMALARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 329