Endüktans

Bobin doğru akıma karşı devreye enerji verildiği ilk anda nispeten büyük bir zorluk gösterir. Ancak kısa bir süre sonra bu zorluk telin direncinden ibaret olur. Bir bobin uçlarına alternatif akım uygulandığı zaman ise durum böyle değildir. Alternatif akım bobin uçlarında yönü ve şiddeti sürekli değişen bobin bir manyetik alan maydana getirir. Bu manyetik alan bobin üzerinden geçen akım yönüne ters yönde bir akım geçirmek ister. Bu sebeple bobin uçlarında akım aniden yükselmez. Buna telin endüktans etkisi veya bobinin endüktansı denir.

Endüktans birimi Henry (H)’dir. Uygulamada H’nin ast katları kullanılır.

1 mili Henry = 1mH = 10-3 H ya da 1H = 103 mH

1 mikro Henry = 1µH = 10-6 H ya da 1H = 106 µH dir.

Eğer bobinden geçen akım sabit bir akım ise bobin etrafında meydana gelen manyetik alanın şiddeti de sabittir. Bir bobinden geçen akım değişkense bobinde meydana gelen alan şiddeti de değişken olacaktır. Bir bobin, kendi değişken alanının etkisi ile kendi üzerinde bir EMK (elektromotor kuvvet) indükler. İndüklenen bu EMK’ye zıt EMK denir.

Endüktans, bir bobinin fiziksel özellikleri ve üzerinden geçen akımın değişim hızına (amper/saniye) bağlı olarak üzerinde enerji depolama veya kendi üzerinde EMK indükleme kapasitesi olarak da tanımlanabilir.

Endüktansı Etkileyen Faktörler

– Sarım Sayısı
– Nüvelin Cinsi
– Sarımlar Arası Aralık
– Tel Kesiti
– Bobinin Biçimi
– Sargı kat sayısı
– Bobinin Çapı
– Sargı Tipi
– Uygulanan Ac gerilimin frekansı

Bir bobinin endüktans hesabı

bobin formul 1 1

Bu endüktans formülü;

L : Bobin endüktansı, Henry (H)
μ : Manyetik geçirgenlik Henry/metre (H/m)
N : Sarım sayısı,
A : Bobin kesit alanı, santimetrekare (m2)
l : Tel uzunluğu, santimetre (m) ifade eder.

Soru: Nüvesinin bağıl geçirgenliği μr = 200 olan bir bobinin sarım sayısı N =10 , bobin kesit yarıçapı r = 1cm, tel uzunluğu l =10cm havanın manyetik geçirgenliği μo 1,256.10-6 H / m ise;

Cevap:

bobin formul 2 1

olarak hesaplanır.

Alternatif Akım da (A.C) Gösterdiği Özellikler

Bilindiği üzere bobin alternatif akımın değişimine karşı zorluk göstermektedir. Aşağıdaki şekilde saf endüktif devrenin toplam gerilimine, bobin akımı bobin geriliminin devrenin toplam gerilimine, bobin akımının da devrenin akımına eşit olduğu görülür. Ancak bobin gerilimi ve akımı arasında faz farkı vardır. Şekildeki vektör diyagramda gösterildiği gibi bobin akımı bobin geriliminden 90o (p / 2 ) geridedir.

Saf Endüktif DevreSaf Endüktif Devre
Saf endüktif devrede akım ve gerilimin dalga şekilleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Burada kalın sürekli çizgi vL bobinin ani gerilimini, ince sürekli çizgi ise iL bobinin ani akımını ifade eder. iL bobin akımı vL bobin geriliminden 90° geridedir.

site:elektrikrehberiniz.com/bobin/bobin-nedir-2-13406/ ile ilgili görsel sonucu

Saf endüktif devrede ani güç ani akım ve ani gerilim değerlerinin çarpımıyla (p = v.i) bulunur. Şekil incelendiğinde; ani akım ve ani gerilimin her ikisi de pozitif veya negatif olduğunda ani gücün pozitif, herhangi birinin negatif olduğunda ani gücün negatif ve herhangi birinin sıfır olduğunda ani gücün sıfıra eşit olduğu görülebilir.

saf enduktif devrede akim gerilim ve guc dalga sekilleri 1 1

Saf Endüktif Devrede Akım, Gerilim ve Güç Dalga Şekilleri

Her bobin, alternatif akım devrelerinde frekansla doğru orantılı olarak değişen bir direnç gösterir. Bu dirence endüktif reaktans denir Endüktif reaktans XL ile gösterilir ve birimi ohm (W) ’dur. A.C devrelerde endüktif reaktans;

XL = 2π . f . L formülü ile hesaplanır.

Burada;

XL :endüktif reaktansı, ohm (Ω)
f: A.C gerilimin frekansı, Hertz (Hz)
L: bobin endüktansını Henry (H) ifade eder.
Örnek: Şekilde görülen devrede bobinin endüktif reaktansı ve devre akımı hesaplanırsa:

ac bobin devresi 1 1AC Bobin Devresi

bobin formul 3 1 1

Alternatif Akım da (AC) Seri ve Paralel Bağlantıları

Bobinlerin AC devrelerde seri ve paralel devre bağlantılarında eş endüktif reaktansları, direnç devreleri ile aynı yöntemlerle hesaplanır.

Alternatif Akım da Seri Bağlantıları
Alternatif akım devrelerine bobinler devreye seri bağlandıklarında devrenin toplam endüktansı her bir bobin endüktansının toplanması ile bulunur.

seri bagli bobinlerin devredeki toplam enduktansi 1 1

Seri Bağlı Bobinlerin Devredeki Toplam Endüktansı
Şeklimizde görüldüğü gibi seri bir devrenin toplam endüktansını bulmak için devredeki bobinlerin endüktansları toplanarak bulunur.

L= L1+L2+Ln

Soru: Şekildeki devrede üç bobinin endüktansları sırası ile L1= 2mH, L2= 2.10-2 H ve L3 = 5 mH şeklindedir. Devrenin toplam endüktans hesabı;

Cevap:

L2 = 2.10-2H = 2.10-2 .1000 = 20mH

L = L1+ L2 + L3 = 2 + 20 + 5 = 27mH

Alternatif Akım da Paralel Bağlantıları
Bir devredeki paralel bağlı bobinlerin toplam endüktansı, paralel bir direnç devresinin toplam direncinin bulunduğu gibi bulunur. Bobinler devreye paralel bağlanırsa bobinlerin devreye uyguladıkları toplam endüktans, endüktans değerlerinin terslerinin toplanması ile bulunur. Böylece toplam endüktans en küçük endüktans değerine eşit veya daha küçük olur.

paralel bagli bobinlerin devreye uyguladiklari toplam endC3BCktans 1

Paralel Bağlı Bobinlerin Devreye Uyguladıkları Toplam Endüktans
Şekilde görüldüğü gibi, bir devredeki toplam endüktansın tersi (1 / L) devredeki bobin endüktanslarının terslerinin toplamına eşittir.

bobin formul 4 1

Soru: Şekildeki devrede üç bobinin endüktansları sırası ile 2mH, 4mH, ve 6mH’dir. Devrenin toplam endüktans hesabı;

Cevap:

bobin formul 5 1

Nüvenin Endüktansa Etkisi

Endüktansı etkileyen etkenlerden biri bobinin üzerine sarıldığı nüvedir. Nüvenin manyetik geçirgenliği artarsa bobin üzerinde oluşan manyetik alan şiddeti artacağından endüktans da artar. Örneğin yumuşak demir nüve üzerine sarılan bir bobinin üzerinde meydana gelen manyetik alan çizgileri sayısı, nüve olarak hiçbir malzeme kullanılmayan, yani nüvesi hava olan bir bobin üzerinde oluşan manyetik alan çizgileri sayısından daha fazladır.

hava nuveli ve demir nuveli bobinler 1

Hava Nüveli ve Demir Nüveli Bobinler
Nüvenin endüktansa etkisi, nüvenin manyetik geçirgenliği ile doğru orantılıdır.

manyetik malzemelerin gecirgenlik degerleri 1

Manyetik Malzemelerin Geçirgenlik Değerleri ve Kullanım Alanları

Yorum bırakın

Scroll to Top