ENERJİ ÜRETİMİ VE DAĞITIMI

16 Ekim 202016 Ekim 2020 tarihinde gönderilmiş Ali Celal tarafından

1. ÜNİTE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM KAYNAKLARI
1.1. Elektrik Enerjisi ve Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
1.2. Türkiyenin Enerji Açısından Dünyadaki Yeri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 19
1.3.Elektrik Enerjisi Üretiminde kullanılan Kaynaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 22
1.3.1. Termik kaynaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 23
1.3.2. Hidrolik kaynaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 26
1.3.3. Nükleer kaynaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 27
1.3.4. Diğer kaynaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29
1.3.4.1. Güneş enerjisi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29
1.3.4.2. Rüzgâr enerjisi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 34
1.3.4.3. Jeotermal enerji _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 37
1.3.4.4. Gelgit (med-cezir) enerjisi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 41
1.3.4.5. Dalga enerjisi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 42
1.3.4.6. OIED (Okyanus Isıl Enerji Dönüşümü) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
1.3.5. Ülkemizde Elektrik Üretimi Hakkında Genel Bilgi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
1.4. Elektrik Santrallari ve Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 48
1.4.1. Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 48
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 49
2. ÜNİTE HİDROELEKTRİK SANTRALLARI
2.1. Hidroelektrik Santrallar ve Üstünlükleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 52
2.1.1. Hidroelektrik Enerji Kaynakları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 52
2.1.2. Hidroelektrik Enerjinin Ülkemizde Kullanılma Şekilleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 54
2.1.3. Hidroelektrik Enerji Kullanımının Avantaj ve Dezavantajları _ _ _ _ _ _ _ _ 58
2.1.3.1. Hidroelektrik enerjinin avantajları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 58
2.1.3.2. Hidroelektrik enerjinin dezavantajları2.2.1.3 Bileşik Orantı______ 58
2.2. Barajdaki Enerjinin Hesabı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 59
2.3. Hidroelektrik Santralların Üniteleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 60
2.3.1. Önemli Üniteleri ve görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 60
2.3.1.1.Baraj _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
2.3.1.2.Baraj gölü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 62
2.3.1.3. Su giriş ağzı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 62
2.3.1.4. Cebrî borular _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 62
2.3.1.5. Denge bacası _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 63
2.3.1.6. Savaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 65
2.3.1.7. Vanalar (valfler) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 65
2.3.1.8. Türbinler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 66
2.3.1.9. Alternatörler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 71
2.3.1.10. Transformatörler (trafo) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 73
2.3.1.11. Şalt sahası _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 75
2.3.2. Ekonomik açıdan diğer santralerle mukayesesi (karşılaştırılması) _ _ _ _ _ 79
2.3.2.1. Hidroelektrik santrallerin diğer santrallere göre avantajları _ _ _ _ _ 79
2.3.2.2. Hidroelektrik santrallerinin diğer santrallere göre dezavantajları _ _ 79
2.3.3. Santrallerİn Elektrik Donanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 79
2.3.3.1. Elektrik enerjisi üretiminde kullanılan bölümler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 80
2.3.3.2. Santraller Arası Haberleşme Sistemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 80
2.3.4. Santrallerİn kumanda Odası _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 82
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 84
3. ÜNİTE TERMİK SANTRALLER
3.1. Buhar Santralleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 87
3.1.1. Buhar türbinli santrallerin önemi ve ülkemizdeki önemli buhar türbinli
santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 88
3.1.2. Buhar türbinli santrallerin bölümleri ve görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 88
3.1.3. Termik santrallerin çalışma prensibi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 91
3.1.3.1. Buhar üretim tesisleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 92
3.1.3.2. Buhar türbini ve alternatör _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 93
3.2. Gaz türbinli santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 94
3.2.1. Kuruluş amacı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 94
3.2.2. Gaz türbinli santrallerin bölümleri ve görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 95
3.2.2.1. Tüm rotor şaft (mil) sistemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 96
3.2.2.2. Hava sistemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 99
3.2.2.3. Yağlama yağı sistemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 101
3.2.4.4. Kontrol yağı besleme sistemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 101
3.2.4.5. Yakıt sistemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 101
3.2.3. Gaz türbinli santrallerin günümüzdeki uygulamaları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 103
3.3. Dizel Santraller__________________________________ 108
3.3.1. Dizel santrallerin bölümleri ve görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 109
3.3.1.1. Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 109
3.3.2. Dizel santrallerin bölümleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 112
3.3.2.1. Dizel motor _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 112
3.3.2.2. Alternatör ve uyartım dinamosu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 112
3.3.2.3. Diğer bölümler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 113
3.4. Nükleer Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 115
3.4.1. Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 116
3.4.2. Dünyada ve Ülkemizde Kaynaklarına Göre Elektrik Üretim Oranları _ _ 119
3.4.3. Nükleer enerjinin elde edilişi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 120
3.4.4. Bölümlerinin görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 125
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 128
4. ÜNİTE SANTRALLERİN DONANIMI VE PARALEL ÇALIŞMASI
4.1. Santrallerde Elektrik Donanımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 130
4.1.1. Elektrik enerjisi üretim üniteleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 130
4.1.1.1. Alternatörler (jeneratörler) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 130
4.1.1.2. Devir regülatörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 131
4.1.1.3. Gerilim regülatörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 131
4.1.1.4. Santral kumandası ve güvenlik devresi sistemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 131
4.1.2. Santraller arası haberleşme üniteleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 132
4.1.2.1. Kuranportör cihazı sistemi şu kısımlardan meydana gelir _ _ _ _ _ 132
4.1.3. Santrallerin Kumanda Üniteleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 134
4.2. Santrallerin Paralel Çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 135
4.2.1. Alternatörlerin Paralel Bağlanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 135
4.2.1.1. Alternatörlerin Paralel Bağlama Sebepleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 135
4.2.1.2. Alternatörlerin Paralel Bağlanma Şartları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 136
4.2.1.3. Paralel Bağlı Jeneratörler Arasında Yük Dağılımı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 139
4.2.2. Jeneratör Etiketinin Okunması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 141
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 142
5. ÜNİTE SANTRALLERDE YÜK DAĞILIMI
5.1. Puvant Santraller _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 144
5.2. Santrallerde Gerilim ve Yük Ayarı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 145
5.2.1. Gerilim (Voltaj) Regülatörü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 146
5.2.2. Uyartım Makinesiz Alternatörler (Sabit Gerilim Jeneratörleri) _ _ _ _ _ _ 146
5.2.2.1. Tristörlü regülatörler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 147
5.2.3. Senkron Makinelerde Frekans ve Hız____________________ 148
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 151
6. ÜNİTE
SANTRALLERDE BARA SİSTEMLERİ
6.1 Tek Bara Sistemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 154
6.2. Çift bara sistemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 154
6.3. Yardımcı bara sistemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 154
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 156
7. ÜNİTE ELEKTRİK DEVRELERİNDE KULLANILAN AÇMA-KAPAMA ELEMANLARI
7.1. Ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 158
7.1.1. Bölümleri ve özelliği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 159
7.1.1.1. Şasi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 159
7.1.1.2. Mesnet izolâtörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 159
7.1.1.3. Sabit kontaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 159
7.1.1.4. Hareketli kontaklar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 159
7.1.1.5. Açma kapama işlemi yapan mekanik düzen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 160
7.1.1.6. Kilit tertibatı_______________________________ 161
7.1.1.7. Yaylar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
7.1.2. Görevlerine göre ayırıcı çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
7.1.2.1. Hat ayırıcısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
7.1.2.2. Bara ayırıcısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
7.1.2.3. Toprak ayırıcısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
7.1.2.4. Bay-pass ayırıcısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 161
7.1.2.5. Transfer ayırıcısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 162
7.1.2.6. Bara bölümleyici ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 162
7.1.2.7. Monte edildikleri yerlere göre ayırıcı çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 162
7.1.3. Yapı özelliğine göre çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 163
7.1.3.1. Bıçaklı ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 164
7.1.3.2.Döner izolâtör ayırıcıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 168
7.1.3.3. Yük ayırıcıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 170
7.1.4. Kumanda şekillerine göre ayırıcı çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 171
7.1.4.1. Elle kumandalı (ıstaka ile) ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 171
7.1.4.2. Mekanik kumandalı ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 171
7.1.4.3. Elektrik motoru ile kumanda edilen ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 171
7.1.4.4. Havalı kumandalı ayırıcılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 171
7.2. Kesiciler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 172
7.2.1. Kurmalı tip kesicilerde açma ve kapama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 173
7.2.1.1. Tam yağlı kesiciler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 173
7.2.1.2. Az yağlı kesiciler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 173
7.2.2. Havalı tip kesicilerde açma ve kapama___________________ 174
7.2.3. SF6 gazlı kesicilerde açma ve kapama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 175
7.2.4. Vakumlu kesicilerde açma ve kapama _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 175
7.2.5. Kesicilerde ark söndürme yöntemleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
7.2.5.1. Yağ ile ark söndürme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
7.2.5.2. Basınçlı hava üfleyerek ark söndürme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 177
7.2.5.3. SF6 gazı üflenerek ark söndürme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
7.2.5.4. Manyetik üfleme ile ark söndürme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
7.2.5.5. Vakum yöntemi ile ark söndürme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
7.2.6. Ayırıcı ve Kesicilerin Bakımı ve Kontrolü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 178
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 180
8. ÜNİTE ELEKTRİK DEVRELERİNE KORUMA ELEMANLARI
8.1. Sigortalar______________________________________ 182
8.1.1. Doldurulmuş kartuşlu yüksek gerilim sigortaları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 182
8.1.2. Eriyen Telli Y.G sigortaları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 183
8.2. Parafudurlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 183
8.2.1. İletim ve dağıtım hatlarında oluşan yüksek gerilimlerin oluş nedenleri 184
8.2.1.1. İç aşırı gerilimler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 184
8.2.1.2. Dış aşırı gerilimler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 184
8.2.2. Kullanma gerilimlerine göre parafudur çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 185
8.2.3. Yapılışlarına göre parafudur çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 185
8.2.3.1. Değişken dirençli parafudurlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 185
8.2.3.2. Metal oksit parafudurlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 185
8.2.3.3. Borulu parafudurlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 186
8.2.3.4. Koruma elektrotları ve deşarj tüplü parafudurlar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 187
8.2.4. Parafudurların koruma görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 187
8.3. Paratonerler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 187
8.3.1. Tanımı ve Görevi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 189
8.3.2. Yapıldığı Yerler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 189
8.3.3. Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 190
8.3.3.1. Faraday Kafesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 190
8.3.3.2. Franklin Çubuğu _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 190
8.3.3.3. Aktif paratonerler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 191
8.3.4. Paratoner Elemanları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 193
8.3.4.1. İniş iletkenleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 193
8.3.4.2. Yakalama Çubukları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 194
8.3.4.3. Direk _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 194
8.3.4.4. Bağlantı Parçaları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 194
8.3.5. Paratoner Sistemi Montaj ve Bağlantıları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 194
8.4. Koruma Röleleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 194
8.4.1. Sekonder aşırı akım rölesi ve çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 195
8.4.2. Diferansiyel koruma rölesi ve çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 195
8.4.3. Toprak kaçağı (faz-toprak kısa devresi) koruma rölesi ve çalışması _ _ _ 197
8.4.3.1. Doğrudan topraklı devrede transformatör veya alternatörün korunması 197
8.4.3.2. Direnç üzerinden topraklı devrede transformatör veya alternatörün
korunması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 198
8.4.4. Sargı kaçağı koruma rölesi ve çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 198
8.4.5. Sargı kısa devresi koruma rölesi ve çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 200
8.4.6. Ters akım rölesi (vatmetrik röle) ve çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 200
8.4.7. Yatak ısınma rölesi ve çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 201
8.4.8. Bucholz (bukoz) rölesi ve çalışması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 202
8.4.9. Temperatür (ısı kontrol) rölesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 203
8.4.10. Rotor-toprak arıza koruması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 204
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 206
9. ÜNİTE TRANSFORMATÖRLER
9.1. Elektrik Santrallerinde Transformatörler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 208
9.1.1. Yapı ve özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 211
9.1.1.1. Manyetik nüve _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 212
9.1.1.2. Sargılar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 214
9.2. Ölçü Transformatörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 216
9.2.1. Akım Transformatörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 216
9.2.1.1. Akım Transformatörü Prensip Şekli _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 216
9.2.1.2. Kullanma Amaçları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 217
9.2.1.3. Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 217
9.2.1.4. Kullanıldığı Gerilime Göre Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 218
9.2.1.5. Soğutma Şekline Göre Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 219
9.2.1.6. Yapılışlarına Göre Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 220
9.2.1.7. Kullanıldıkları Yere Göre Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 221
9.2.1.8. Akım Transformatörü Etiket Değerleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 221
9.2.1.9. Akım Transformatörü Siparişinde Dikkat Edilecek Özellikler _ _ _ _ 223
9.2.2. Gerilim Transformatörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 223
9.2.2.1. Gerilim Transformatörü Prensip Şekli _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 224
9.2.2.2. Kullanım Amaçları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 225
9.2.2.3. Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 225
9.2.2.4. Kullanıldıkları Yere Göre Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 226
9.2.2.5. Gerilim Transformatörü Etiket Değerleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 227
9.2.2.6. Gerilim Transformatörü Siparişinde Dikkat Edilecek Özellikler _ _ _ 227
9.2.2.7. Kombine (Akım ve Gerilim Transformatörü Birlikte) Ölçü
Transformatörünün Tanımı ve Yapısı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 228
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 229
10. ÜNİTE ENERJİ İLETİM VE DAĞITIM ŞEBEKELERİ
10.1. Elektrik Enerjisi İletim ve dağıtım Şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 231
10.2. Şebeke Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 231
10.2.1. Elektrik, şebekeleri kullanıldıkları gerilimler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 231
10.2.1.1. Alçak gerilim şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 231
10.2.1.2. Orta gerilim şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 231
10.2.1.3. Yüksek gerilim şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 232
10.2.1.4. Çok yüksek gerilim şebekeleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 232
10.2.2. Dağıtım Şekillerine Göre Şebeke Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 232
10.2.2.1. Dallı Şebekeler ve Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 233
10.2.2.2. Ring Şebeke ve Mzelliği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 234
10.2.2.3. Ağ (Gözlü) Şebeke ve Özelliği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 235
10.2.2.4. Enterkonnetkte Şebeke ve Özelliği _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 236
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 238
11. ÜNİTE HAVA HATTI İLETKENLERİ VE İZOLATÖRLERİ
11.1. İletkenler ve Özellikleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 240
11.1.1. Masif tel iletkenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 240
11.1.2. Masif örgülü iletkenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 240
11.1.2.1. Bakır iletkenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 240
11.1.2.2. Alüminyum iletkenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 240
11.2.1.3. Çelik örgülü alüminyum iletkenler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 240
11.2. İzolatörler ve Seçilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 243
11.2.1. Yapıldıkları malzemeye göre izolâtör çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 243
11.2.2. Kapalı ve açık yerlerde kullanılma durumlarına göre izolâtör çeşitleri _ 243
11.2.3. Yapılış tiplerine göre izolâtör çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 243
11.2.4. Mesnet izolâtörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 243
11.2.5. Zincir izolâtörler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 245
11.2.6. Geçit izolâtörleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 245
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 247
12. ÜNİTE DİREKLER VE ÖZELLİKLERİ
12.1. Hat Güzergahlarının Belirlenmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 249
12.2. Kullanılış Çeşitlerine Göre Direk Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 249
12.2.1. Durdurucu direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 250
12.2.2. Köşede durdurucu direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 250
12.2.3. Taşıyıcı direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 250
12.2.4. Köşede taşıyıcı direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 250
12.2.5. Nihayet ( son) direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 250
12.2.6. Branşman direkleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 250
12.2.7. Tevzi (dağıtım ) direkleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 251
12.3. Yapıldıkları Malzemeye Göre Direk Çeşitleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 251
12.3.1. Demir direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 252
12.3.2. Betonarme direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 252
12.3.2.1. Gerilmesiz betonarme direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 252
12.3.2.2. Ön gerilmeli betonarme direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 252
12.3.3. Ağaç direkler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 253
12.3.4. Direk başı donanımları _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 255
12.3.4.1. Traversler ve görevleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 255
12.4. Direklerle ilgili hesaplamalar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 259
12.4.1. Ekonomik direk aralığı hesabı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 259
12.4.2. İletkenler arasındaki açıklıkların hesaplanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 259
12.4.3. İletkenlerin salınım kontrolü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 260
12.4.4. Traversler (Konsollar) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 261
12.4.4.1.Köşe traversleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 262
12.4.4.2. Durdurucu ve Son Direk Traversleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 262
12.4.4.3. Konsollar _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 262
12.4.4.4. Direklerin Seçilmesi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 263
12.4.4.5. Direklerin Hesabında Dikkate Alman Kuvvetler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 263
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 267
13. ÜNİTE ENERJİ İLETİM VE DAĞITIMINDA İLETKEN KESİTİ
13.1. İzin Verilen Gerilim Düşümü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 269
13.1.1. İletkenlerin Gerilim Düşümüne Göre Boyutlandırılması _ _ _ _ _ _ _ _ 269
13.1.1.1. Gerilim Düşümü ve Güç Kaybı Hesabı _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 269
13.2. İletken Kesitlerinin Hesaplanması _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 271
13.2.1. Uygun Kesit Seçimi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 271
13.2.2. İletken Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Kriterler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 273
13.2.2.1. İletkenlik _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 274
13.2.2.2. Korona’ya Karşı Dayanıklılık _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 274
13.2.2.3. Çap _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 274
13.2.2.4. Özgül Ağırlık _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 274
13.2.2.5.Sehim (Fleş) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 274
13.2.2.6. Mekanik Dayanıklılık _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 276
13.2.2.7. Isıya Karşı Dayanıklılık _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 276
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 278
CEVAP ANAHTARLARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 279
KAYNAKÇA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 282
SÖZLÜK _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 284
KISALTMA VE SEMBOLLER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 286