Gerilim Kaynaklarının Seri ve Paralel Bağlanması
Güncelleme 28/01/2021
Gerilim Kaynaklarının Seri Bağlanması
Gerilim kaynaklarının birbirlerine seri bağlanmasındaki amaç daha yüksek gerilim elde edebilmektir.
Bir üreteç olan pilleri seri bağlama için bir pilin artı ucu (pozitif kutbu), ikinci pilin eksi ucuna (negatif kutbuna) gelecek şekilde arka arkaya bağlanması ile yapılır. Üreteçler gerilimi arttırmak için devreye seri olarak bağlanır. Pilleri seri bağlamanın amacı iki pilin potansiyel farklarını birleştirerek daha büyük bir gerilim elde etmek içindir.
Seri bağlı üreteç devrelerinde toplam elektromotor kuvvet (EMK), devrede bulunan diğer elektromotor kuvvet (EMK)’ lerin toplamına eşittir. Seri bağlanan pillerin voltajları (gerilimleri veya potansiyel farkları) toplanır.
E1, E2, E3 gerilim değerleri pillerimizin EMK değerleridir. Ri1, Ri2, Ri3 değerleri pillerimizin iç direnç değerleridir. Bu bilgileri kullanarak şu eşitlikleri elde edebiliriz:
Etoplam = (E1 + E2 + E3) – Ix(Ri1 + Ri2 + Ri3)
Gerilim Kaynaklarının Paralel Bağlanması
Üreteçlerin aynı cins uçlarının yani pozitif uç (+) ile pozitif ucun (+), negatif uç (-) ile negatif ucun (-) birleştirilmesi şeklinde yapılan bağlamadır. Akımı artırmak için üreteçler devreye paralel olarak bağlanırlar.
Pilleri (üreteçleri) paralel bağlamanın amacı; bir pilin sağlayacağı potansiyel farkın devreye daha uzun süre sağlanmasını yani devreden geçen akımın daha uzun süre aynı şekilde devam etmesini sağlamaktır. Bu durumda devrenin akım sağlama kapasitesi arttırılır. Devrede bir pil bir saatte bitiyorsa, paralel bağlı özdeş iki pil iki saatte biter.
Piller paralel bağlandığı zaman kutupları aynı noktada birleştirildiğinden, kaç pil bağlanırsa bağlansın devreye sağlanan potansiyel fark değişmez. Paralel bağlı özdeş piller, bir devrede bir pilin meydana getireceği akımı meydana getirir. Fakat pillerin tükenme süresi pil sayısı kadar artar.
Paralel bağlı üreteç devrelerinde genel olarak toplam elektromotor kuvvet (EMK) tek üretecin elektromotor kuvvet (EMK)’ ne eşittir.
Paralel bağlama için şu şartların sağlaması gerekir:
Tüm kaynakların EMK değerleri eşit olmalıdır.
Tüm kaynakların iç dirençleri eşit olmalıdır.
Ek = E1 = E2 = E3
Rik = Ri1 = Ri2 = Ri3
Ik = I1 = I2 = I3
Bu durumda devreye sağlanan toplam gerilim;
Etoplam = E1 – (I1 x Ri1) = E2 – (I2 x Ri2) = E3 – (I3 x Ri3)
Toplam akım ise;
Itoplam = I1 + I2 + I3
olacaktır. Buna göre paralel bağlamanın daha fazla akım verebilen gerilim elde etmek olduğuda anlaşılabilir.
Not: Ters yönde bir gerilim kaynağı bağlandığında, işlemleri de ters işaret alınarak yapılır.
Örnek Verilen değerlere göre seri bağlı devrenin elektromotor kuvvet (EMK)’i hesaplayın
Örnek Paralel bağlı üreteç devresinde verilen değerlere göre alıcının çektiği akımı ve alıcı uçları arasındaki gerilimi hesaplayın
Üreteçlerin Karışık Bağlanması
Devrelerde akım ve gerilimi artırmak gerektiği zaman üreteçler devreye karışık olarak bağlanır.
Pil ve akümülatörlerin seri-paralel, karışık bağlanması: Hem gerilimin hem de akımın artması istendiği durumlarda üreteçler seri, paralel gruplar halinde bağlanır. Pratikte nadiren seri-paralel bağlantı uygulaması görülür.
Çünkü bu yöntemde üreteçlerdeki bir miktar enerji üreteçlerin iç direnci üzerinde tüketilir ki bu kayıp enerjidir. Bu sebeple bu bağlantı şekli pek kullanılmaz. Diğer taraftan paralel bağlanan üreteçlerin elektromotor kuvvetlerinin (EMK) de eşit olma zorunluluğu vardır. Aksi takdirde elektromotor kuvveti (EMK) büyük olan diğer üreteç üzerinde deşarj olur.