Kristal Mikrofon

Güncelleme 16/08/2024

Kristal mikrofon nedir: Piezoelektrik olayından faydalanılan mikrofonlardır. Bir kristale, basınç uygulandığında iki tarafına tutturulan elektrotlar arasında bir gerilim oluşur. Bu olaydan osilatörlerde de faydalanılır. Bu amaç için kullanılan kristaller, Quartz ve Roşel (Rochell) tuzlarıdır.
Piezoelektrik etki gösteren kristaller, deforme olduklarında voltaj üretirler. Kristal mikrofon, diyaframa bağlı ince bir piezoelektrik malzeme şeridi kullanır. Kristal diyafram tarafından saptırıldığında kristalin iki tarafı zıt yükler alır. Yükler, deformasyon miktarı ile orantılıdır ve kristal üzerindeki stres ortadan kalktığında ortadan kalkar.
Önce kristal mikrofonlarda, yüksek çıkışı nedeniyle Rochelle tuzu kullanıyordu. Ancak neme duyarlı ve biraz kırılgandı. Daha sonra mikrofonlar, baryum titanat ve kurşun zirkonat gibi seramik malzemeler kullandı. Kristal mikrofonların elektrik çıkışı nispeten büyüktür. Fakat frekans açısından dinamik mikrofonla karşılaştırılamaz. Bu yüzden müzik piyasası için ciddi rakip değiller.

Kristal Mikrofon Özellikleri

Kristal mikrofon sağlam yapılıdır.
Hassaslıkları oldukça iyidir.
Frekans karakteristiği geniş değildir. 50-10000 Hz arasındadır.
Kristal mikrofonların ürettikleri gerilim yeterli büyüklükte olmadığından mikrofon içi yükselteç ile kullanılır.

Kristal Mikrofon Kullanım Alanları

Kayıt sistemleri, telsiz mikrofon, amatör haberleşme de kullanılır. Radyo yayıncılığına pek uygun değildir.

Kristal Mikrofon Yapısı

Şekil a da görüldüğü üzere iki yüzeyine ince metal iletken yapıştırılan kristal orta yerinden bir lastik ayak üzerine oturtulur. İki ucuna bağlı Y şeklindeki bir çubukla, ince alüminyumdan yapılmış olan konik bir diyaframın merkezine bağlantı yapılır.

Kristal Mikrofon Çalışma Prensibi

Ses basıncı ile diyaframda meydana gelen titreşimi, bağlantı çubuğu ile kristale iletilir. Titreşen kristalin iki yüzü arasında “AF-AC” gerilimi oluşur. Şekil b’ de görüldüğü gibi bağlantı iletkenleri ile mikrofon yükselticisine iletilir. Kristal mikrofonların da, kapasitif mikrofonlar gibi çıkış direnci çok büyüktür. (Birkaç MΩ).
Kapasitif mikrofonda yükselteç, mikrofon gövdesi içerisindedir. Ancak, kristal mikrofonlar da, mikrofon gövdesi içerisinde bulunmasının bir avantajı yoktur. Ana yükselteç içinde de bulunabilir. Bu halde dış etkilerden kaçınmak için, mikrofon ile yükselteç arasındaki uzaklık 10 metre ‘den fazla olmamalıdır.
Ayrıca ekranlı (shielded – şildid) kablo kullanılmalıdır. Bunların yanında, kristal aşırı sarsıntıdan dolayı tahrip olabileceği için, bir yere çarpmamalı ve düşürülmemelidir. Mikrofonu kullanırken, kristali gereği gibi etkilemek için, mikrofon mümkün olduğu kadar ağıza yakın tutulmalıdır. Kristal rutubet ve sıcaktan (direkt güneşten) etkilenir. Kristal yerine yeni geliştirilen seramik elemanlar kullanılarak olumsuzluklar giderilmektedir.