Ohm kanunu nedir ?
Ohm kanunu 1827 yılında Georg Simon Ohm tarafından bulunmuştur.
Elektrik devrelerinde akım, voltaj ve direnç arasındaki ilişkiyi verir.
İki nokta arasındaki elektrik akımının potansiyel farkla doğru, direnç değeri ile ters orantılı olmasını kesin bir ifade ile açıklar.
Georg Simon Ohm‘da bunu; “Bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farkının,iletkenden geçen akım şiddetine oranı sabittir.” şeklinde tanımlamıştır.
Direnç birimi “Ohm“dur bu değer ne kadar büyük ise o kadar çok direnç var anlamına gelir.
Farklı malzemeler, farklı dirençlere sahiptir.
Elektrik devrelerinde Voltaj, Akım ve Direnç arasında bir bağlantı mevcuttur.
– Bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farkın, iletkenden geçen akım şiddetine bölümü (oranı) daima sabit bir sayıdır.
– Ohm kanunu, potansiyel fark, akım şiddeti ve direnç arasındaki ilişkiyi açıklar.
– Bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel fark artarsa akım şiddeti artar, potansiyel fark azalırsa akım şiddeti azalır. Potansiyel fark akım şiddeti ile doğru orantılıdır.
– Bir iletkenin direnci büyürse elektronların hareketi zorlaşacağı için akım şiddeti küçülür. İletkenin direnci küçülürse elektronların geçişi kolaylaşacağı için akım şiddeti büyür. Direnç ve akım şiddeti ters orantılıdır.
Sembol | Birim | |
Direnç | R | Ohm (Volt/Amper) |
Akım Şiddeti | İ | Amper |
Potansiyel Fark | V | Volt |
a) Gerilim (Potansiyel Fark) – Akım Şiddeti Grafiği :
Bir iletkenin iki ucu arasındaki gerilim, iletkenden geçen akım şiddeti ile doğru orantılıdır. Gerilim – akım şiddeti grafiğinden iletkenin direnci bulunur.
b) Gerilim (Potansiyel Fark) – Direnç Grafiği :
Bir iletkenin iki ucu arasındaki gerilim, iletkenden geçen akım şiddeti ile doğru orantılıdır. Gerilim arttıkça akım şiddeti artar, gerilim azaldıkça akım şiddeti azalır fakat iletkenin direnci değişmez.
c) Akım Şiddeti – Direnç Grafiği :
Bir iletkenin iki ucu arasındaki gerilim, iletkenden geçen akım şiddeti ile doğru orantılıdır. Akım şiddeti artıyorsa gerilim artıyordur, akım şiddeti azalıyorsa gerilim azalıyordur. Akım şiddeti değiştikçe iletkenin direnci değişmez.
Örnek:Bir metrelik alüminyum telin direnci 3,44 ohm’dur. Benzer bir bakır telin direnci ise 2,09 ohm’dur.
100 watt’lık bir lambanın direnci 140 ohm’dur.
Akım bir dirençten geçerken elektronlar enerji kaybederler. Elektronlar bir dirençten geçerken iş yaparlar. Bu iş ısıya dönüşür. Potansiyel farkı, akım ve direnç arasındaki ilişki Ohm Kanunu olarak bilinir. Ohm kanununa göre; akım, potansiyel farkının dirence oranıdır.
Ohm, еlеktriktе dirеnç birimidir. Bir ilеtkеndеn gеçеn еlеktrik akımına karşı ilеtkеnin göstеrdiği dirеncin birimidir. Bir ilеtkеnin iki ucu arasına 1 voltluk bir gеrilim uygulandığında, bu ilеtkеndеn 1 ampеrlik akım gеçеrsе bu ilеtkеnin dirеnci 1 ohmdur.
1983’tеki “Millеtlеrarası Elеktrik Kongrеsi”ndе tarif еdilеn “millеtlеrarası ohm” isе:
106,3 cm uzunluğunda 0°Cvе 14,4521 gram olan cıvanın bir doğru akıma göstеrdiği dirеnç olarak târif еdilmiştir. Burada civanın bir milimеtrе karеlik kеsitе sâhip olduğu da kabul еdilmеktеdir. Bir mikroohm, 0,000.001 ohm’a vе bir mеga-ohm, 1.000.000 ohm’a еşdеğеrdеdir.
Ohm kanunuyla ilgili bağıntılar
Ohm kanunu tanımına göre;
devrenin akım şiddetine (I), gerilimine (U), direncine de (R) dersek akım şiddeti
Akım şiddeti = Gerilim / Direnç
I = U / R
olur. Bu kanuna Ohm kanunu formülü denir.
Bu formülde harfler;
| Gerilim | Direnç | Akım şiddeti | |
| Sembolü | U | R | I |
| Birimi | Volt | OHM | Amper |
| Birim sembolü | V | Ω | A |
sembol ve birimleri ile ifade edilir.
Bir direncin içinden geçen akım, direncin üzerine düşen gerilim ile doğru, direncin değeri ile ters orantılı olup, Ohm Kanunu ile aşağıdaki şekilde ifade edilir
I = V / R
Ohm kanununa göre, akım değeri biliniyorsa, bir direncin uçları arasındaki potansiyel farkı (gerilim), aşağıdaki şekilde bulunur
V = I . R
Eğer , gerilim ve akım biliniyorsa direncin değeri, aşağıdaki şekilde bulunur
R = V / I
Örnek :
Aşağıdaki şekilde devrede, “E” üreteci, “R” direnci, “I” devreden akan akımı ve “V” direncin uçlarındaki gerilimi temsil etmektedir.
Bu büyüklüklerin birimleri, direnç için Ohm (Ω), akım için Amper (A) ve gerilim için Volt (V) tur.
Ohm Kanunu ‘na göre, bu üç büyüklükten herhangi ikisi belirli olduğu zaman, üçüncüsü kolayca bulunacaktır.
Örnek devrede, üreteç gerilimi E = 10 V ve direnç R = 5 Ω olduğuna göre, devreden geçecek
Akım : I = E / R = 10 / 5 = 2 A olarak hesaplanır.
Direncin üzerindeki gerilim değerinin bulunması istendiğinde, yine Ohm Kanuna göre, V = IxR = 2×5 = 10 Volt bulunur.
U= Alıcı uçlarına uygulanan gerilim (Volt (V))
I= Alıcı içinden geçen akım şiddeti (Amper (A))
R= Direnç (Ohm)
