Sayı Sistemleri

Güncelleme 23/11/2021

Decimal (Onlu) Sayı Sistemi, insanların günlük hayatta kullanması için yatkın olmasına rağmen, günümüz bilgisayar teknolojisi için uygun değildir. Bu nedenle günümüz bilgisayar teknolojisinde değişik sayı düzenleri kullanılmaktadır.
Bunlar:

•  Decimal (Onlu) Sayı Sistemi
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 sayılarından oluşur
•  Binary (İkili) Sayı Sistemi
0 1 sayılarından oluşur
Elektriksel mantık devresinde 1 elektrik akım / gerilim var – 0 elektrik akım / gerilim yok
•  Octal (Sekizli) Sayı Sistemi
0 1 2 3 4 5 6 7 sayılarından oluşur
•  Hexadecimal (Onaltılı) Sayı Sistemi‘ dir.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F sayılarından oluşur
10=A,11=B, 12=C, 13=D, 14=E, 15=F ye karşılık gelir

Sayı sistemlerini incelerken göz önünde bulundurmamız gereken ilk kavram; sayı sistemlerinde kullanılan rakam, işaret, karakter veya harfleri açıklamak ve bunların temsil ettikleri anlamları belirlemektir.
Sayı sistemlerinde kullanılan rakamın / harfin / karakterin, sayı içerisinde bulunduğu yere (basamağa) bağlı olarak temsil ettiği anlamı değişir. Anlam değişikliğini belirleyen unsur, bulunan basamağın sayı sistemine bağlı olarak taşıdığı kök / taban değeridir. Bu durumda sayı sistemine bağlı olarak değişen ikinci kavram; sayı sistemlerinde kullanılan taban değeridir.
Bir sayı sisteminde; kullanılan rakam/karakterleri ‘d’ ve sayı sistemini ‘R’ ile ifade edersek;
S = dnRn + dn-1Rn-1 +…………….+d2R2+d1R1 +d0R0      eşitliği elde edilir.
Her rakam, bulunduğu basamağın köke bağlı basamak değeri ile çarpılır ve temsil ettiği sayı  bulunur. Bütün rakamların temsil ettiği sayılar toplanarak sonuç elde edilir.

Not: Bir sayı sisteminde kullanılan rakamlar her zaman taban değerinden küçük olmak zorundadır.
S = dnRn + dn-1Rn-1 +…………….+d2R2+d1R1 +d0R0 , d1R-1 +d2R-2 +d3R-3+ …    eşitliği kullanılır.

Sayıların Onlu, İkili, Sekizli ve Onaltılı Tabanda Karşılığı

10′ lu 2′ li 8′ li 16′ lı
0 0 0 0
1 1 1 1
2 10 2 2
3 11 3 3
4 100 4 4
5 101 5 5
6 110 6 6
7 111 7 7
8 1000 10 8
9 1001 11 9
10 1010 12 A
11 1011 13 B
12 1100 14 C
13 1101 15 D
14 1110 16 E
15 1111 17 F

Yazar: Ali Celal

5f59ca35fd9ac7f00cde62f0b0cd0d07?s=90&d=blank&r=g- Elektronik Mühendisi
- E.Ü. Tıp Fakültesi Kalibrasyon Sorumlusu Test kontrol ve kalibrasyon sorumlu müdürü (Sağ.Bak. ÜTS)
- X-Işınlı Görüntüleme Sistemleri Test Kontrol ve Kalibrasyon Uzmanı (Sağ.Bak.)
- Usta Öğretici (MEB)
- Hatalı veya kaldırılmasını istediğiniz sayfaları diyot.net@gmail.com bildirin