Transistörlerde kazanç

β  (beta) akım kazancı

Transistörler, B ucuna uygulanan akıma (tetikleme sinyali) göre C-E arasından daha büyük bir akım geçirir. İşte bu durum kazanç olarak adlandırılır. Başka bir deyişle, kollektör akımının beyz akımına oranı b olarak ifade edilir.

Transistörlerin b akım kazancı kabaca 5- 1000 arasında değişir.

Beta akım kazancı kataloglarda hFE olarak da adlandırılır.

β  akım kazancının hesaplanmasında kullanılan denklem:

β  = Çıkış devresi akım değişmeleri/Giriş devresi akım değişmeleri.

β  = DIC/DIB ya da

β  = IC/IB dir. Birimi yoktur.

Basitçe açıklarsak B ucuna 1 mA uygulandığında C-E arasından 250 mA geçirebilen transistörün kazancı 250 olmaktadır.

Örnek: IB = 3 mA. IC = 900 mA.

Çözüm: β = IC/IB = 300.

Örnek: Kollektör akımı IC = 10 mA, Beyz akımı IB = 80 mA (0,08 mA) olan transistörün beta akım kazancını bulunuz.

Çözüm: β= IC/IB = 10/0,08 = 125.

Örnek: Beta (β) akım kazancı 100, beyz akımı 50 mA olan transistörün kollektör akımını bulunuz.

Çözüm: IC = β.IB = 100.50 = 5000 mA = 5 mA.

α  (alfa) akım kazancı

Kollektör akımının emiter akımına oranıdır. Emiter ucundan hem beyz akımı, hem de kollektör akımı geçtiğinden bu akım kollektör akımından biraz büyüktür.

Denklemi: α  = IC / IE’dir.  Birimi yoktur.

Beyzi şaseye bağlı tip transistörlü yükselteçlerde a akım kazancı 0,85-0,998 arasındadır.

Örnek: IB = 1 mA, IC = 100 mA, IE = ?, α  = ?

Çözüm: IE = IB + IC = 101 mA. a = IC/IE = 100/101 = 0,99.

Örnek: Silisyumdan yapılmış transistörün IC akımı 1 mA, IB akımı 20 mA’dir. b, IE ve α ‘yı bulunuz.

Çözüm: b = IC / IB = 1 / 0,02 = 50.

IE = IB + IC = 0,02 + 1 = 1,02 mA.

α  = IC / IE = 1 / 1,02 = 0,98.

Transistör kazançlarının birbirine dönüştürülmesi:

Yükselteç hesaplamalarında kazanç değerinin birisi hesaplandıktan sonra diğer sonuçlar yanda verilen denklemlerle kolayca bulunabilir. Denklemler tamamen birbirinden türetilmektedir.

α = β / (β + 1)

β = α  /(1-α )

Örnek: Silisyumdan yapılmış transistörün beta akım kazancı 50, emiter akımı 3 mA’dir. Kollektör akımını bulunuz.

Çözüm: α  = β / (β + 1)  = 50 / (50 +1) = 0,98.

α  = IC/IE denkleminden, IC çekilerek

IC = α .IE = 0,98.3 = 2,94 mA olarak bulunur.

Örnek: Alfa (α ) akım kazancı 0,95 olan bir transistörün beta (β)  akım kazancını bulunuz.

Çözüm:

β = α  /(1-α )  = 0,95 / 1-0,95 = 19.

Transistörlerin beta akım kazancının belirlenmesi

transistor

a- Devre kurarak kazanç belirleme:

Şekil 1’de verilen devrede IB ve IC akımları hassas (kaliteli) ampermetreyle ölçülür ve beta akım kazancını bulmada kullanılan denklem ile kazanç belirlenir.

b- Ölçü aletiyle kazanç belirleme: Çok fonksiyonlu ölçü aletlerinde (multimetre)

transistör kazancını ölçme soketleri (yuva, pin) vardır. Transistör ayakları bu soketlere doğru olarak yerleştirilir. Aletin komütatörü hfe konumuna alınır ve kazanç belirlenir

Yorum bırakın

Scroll to Top