Ses Sistemleri
Ana ünite: Sisteminizin beyni ve başlangıç noktası. Kaset çalan, CD çalan, DVD çalan, hatta harddisk çalan vesiyonları mevcuttur. Ayrıca son zamanlarda USB belleki Ipod veya hafıza kartı okuyan modelleri bile piyasaya çıkmıştır.. İçlerindeki dahili amplifikatörlerin çıkış kalitesi düşük, güçleri sınırlıdır [Genelde kanal başına 17 watt rms değeri verirler.(Ortalama bir harici amplifikatör kanal başına 50 watt rms değeri verir)] Ayrıca ses verme karakteristikleri de üniteye göre farklılık gösterebilir.
Amplifikatör: Üniteden alınan sinyalin gücünü ve kalitesini arttırarak hoparlörlere aktrır. Amplifikatörler çok kanallı ve mono olarak ikiye ayrılırlar. Amplifikatörlerin RMS güç değerleri önemlidir, max. Değerleri pek bir anlam ifade etmezler sakın kanmayın.
Çok kanallı amplifikatörler: 2 kanal ve üzeri ampliler bu sınıftadır (2,4,6) 2 kanal sağ ve sol olmak üzere bir takım hoparlörü temsil eder (ayrıca 2 kanal köprülenerek subwoofer da beslenebilir). Hoparlörlerin RMS değeri ile amplifikatörün RMS değeri orantılı olmalıdır.
Mono amplifikatörler: Bu ampliler sadece tek kanala yüksek güç verirler. (Örneğin: 1x350w gibi) Subwoofer beslemek için kullanılırlar.
Ayrıca 3 kanallı veya 5 kanallı amplifikatörlerde mevcuttur. Bunların çift kanalları stereo, tek kanalları mono çıkış verir. Tek kanal diğer stereo kanallardan daha fazla güç verir (Örn: 4x50w+1x250w gibi) Tek kanallar Subwoofer beslemek için kullanılır.
Sinyal işlemciler: Bunlar amplifikatörün içinde de olabilir, haricen de kullanılabilir. Genelde kaliteli amplifikatörlerde veya profesyonel Ana ünitelerde orta düzey kullanıcılar için yeterli sinyal işlemciler bulunur. Ancak porfesyoneller için harici işlemciler de kullanılabilir.
Hoparlör: Sesleri bize ulaştıran ses sisteminin son noktası. Hoparlörler çeşitlidir:
Tweeter: Tiz sesleri bize ulaştırır, bass sesleri veremezler. Çapları küçüktür (2-3-4 cm), genellikle 2kHz ve üzeri frekansları çalarlar.
Midrange: Bize orta sesleri insan sesleri, üflemeli çalgılar vs.. bu hoparlörde başlar, inceldikçe tweeter’a geçer. 200hz-3khz arasını çalabilirler. Midrange+tweeter iki yollu komponent sistemleri oluştururlar. Ebatları: 10cm-13cm-16cm olabilir.
Midbass: Adından anlaşılacağı gibi orta bass sesleri verir, trampet vs.. gibi. 60hz-200hz arasını çalarlar. Midbass+Midrange+tweeter üç yollu komponent sistemleri oluştururlar. Ebatları:16cm-20cm olabilir
Subwoofer: 20-80hz aralığını verirler. Davul gibi bass seslerini verirler. Ebatları:20cm-25cm-30cm-38cm-46cm olabilir. Subwoofer ebadı büyüdükçe ses kalitesi azalır, yaptıkları basınç artar. Günümüzde kutu içinde kullanılırlar
Subwoofer Kutu Tipleri:
Kapalı kutu: Hacimleri küçüktür, ses kalitesine yönelik sistemlerde kapalı kutu kullanılır. Tepkime hızlı, sönümleme kısadır. Techno, rock gibi müziklerde başarılıdır
Portlu kutu: Hacimleri kapalı kutuya göre daha büyüktür. Güce yönelik sistemlerde kullanılır. Tepkimesi daha yavaş, sönümlemesi uzundur. R&B, Hip-hop gibi müziklerde başarılıdır.
Bandpass Kutu: Profesyoneller tarafından belli frekansların belli karakteristikte çalması amacıyla yapılır, karışık bir sistemi vardır..
Komponent Hoparlörler: 2 yollu ve 3 yollu olarak ikiye ayrılırlar.
2 yollu: Tweeter+Midrange+Crossover
3 yollu: Tweeter+Midrange+Midbass+Crossover
Crossover: Component sistemlerle gelen basit crossoverlar dır. Frekansları ayırarak doğru hoparlöre doğru frekansı yollarlar..
Koaksiyel hoparlörler: Bu hoparlörler de aynı şekilde 2 yollu veya 3 yollu (oval) olabilirler. Komponent sistemler kadar kaliteli ses veremezler, bunun nedeni bileşeni oluşturan hoparlörlerin komponentlerdeki gibi ayrı ayrı değil, birleşik olmasından kaynaklanır.
Kapasitörler: Subwooferlar çok yüksek anlık güç isteyen hoparlörler olduklarından, akü bu hoparlörlerin güç isteğine yetişemez ve subwoofer’ın tam randımanla çalışmasına engel olur. Bunu idermek için anlık güç depolayan kapasitörler kullanılır. Kapasitörlerin bir ucu, subwooferın bağlı olduğu mono ampliye, diğer ucu aküye bağlanır. Çok güçlü subwoofer kullanıldığında gerekli olur.
Ana ünite alırken dikkat edilmesi gerekenler:
-Kullanıcı seviyenize göre sinyal işlemcisi olup olmaması
-Ampli kullanılacaksa çıkış gerilimi (4 volt idealdir)
-Ampli kullanılacaksa kaç ampli (RCA) çıkışı olduğu (2 iyidir, 3 ideal)
-Subwoofer kullanılacaksa subwoofer ses kontrolünün olup olmaması
-Ipod kullanılacaksa Ipod desteği olup olmaması
Amplifikatör alırken dikkat edilmesi gerekenler:
-RMS çıkış gücünün bağlamayı düşündüğünüz hoparlörlerle uyumluluğu (Amplinin makul ölçülerde daha güçlü olması sorun yaratmaz, ancak hoparlörün daha güçlü olması sorun yaratabilir)
-Kanal sayısı
-Çok kanal bir ampliyse üzerindeki ayarlar (Gain+low pass+high pass) yeterli
-Mono ise (gain+low pass+bass boost) yeterli
-Profesyonel sistemlerde bir çok kanal ve bir mono olmak üzere iki ampli kullanılır.. (sistem konusunu ilerletmeyi düşünenlerin bu şekilde sistem kurmaları yararlarına olur)
Hoparlör alırken dikkat edilmesi gerekenler:
-RMS gücü ampliyle uyumlu mu
-iki yollu alınacaksa en ideali 16cm midrange’e sahip olanlardır. (16cm midrange’den nispeten daha çok bass alma şansınız vardır, 13cm ve 10cm midrangelerden bas alamazsınız)
-Hoparlörleri dinlemeden almamak gerekir. Satıcıyla hoparlörü dinledikten sonra beğenmezseniz başka bir alternatif deneyeceğiniz noktasında anlaşmanızı öneririm..
Bunlar dışında genel olarak:
-Amplifikatöre giden güç kablosu ile sinyal kabloları aynı yerden geçmemelidir.
-Aracın elektrik altyapısı kurmayı düşündüğünüz sistemi kaldırabilecek durumda olmalıdır. (Akü + akü kutup başları + sigorta + kablolar)
-Araç içi ses sistemlerinde kablo büyük önem taşır, kalitesiz kablo kullanımı sisteminizden sağlıklı ses almanızı engelleyebileceği gibi zarar da verebilir
-Güçlü ve temiz bir sistem kurulması düşünülüyorsa izolasyon çalışması da mutlaka yapılmalıdır
Ses sistemlerinden çok geçerli unutulmaması gereken bir kural vardır:
“Ses sistemi bir zincir gibidir, en zayıf halkası kadar kaliteli ve güçlüdür. En güçlü ve kaliteli ekipman ne olursa olsun, sistem ancak en zayıf ekipmanı kadar iyi çalar”
Sahneleme
Ses sisteminin montajla ilgili olan en önemli kısımlarından biridir..
-İlk ve en önemli kural sesin dinleyicinin tam karşısından gelmesidir.. Kendinizi bir konser salonunda düşünün, ses tam önünüzden gelir değil mi? Araç içinde de durum böyle olmalıdır. Sesin arkadan gelmesi dinleyiciyi rahatsız eder. O yüzden kuvvetli hoparlörleri aracın ön tarafında kullanmak en mantıklı tercihtir..
-Kullanıcı seviyesi sistemler için orjinal hoparlör yuvalarına montaj dışında pek bir alternatif yoktur. Bu durumda üreticinin hoparlör konumlamasına uymak zorundasınızdır..
-İleri seviye sistemler için kapı veya döşemeleri keserek kendilerine göre konumlandırma yapabilirler, Sesi ön taraftan alırken sahneyi yukarı veya aşağıya alabilirler..
Ses Sistemi Türleri
-Kullanıcı: Genel olarak Ön ve Arka tarafta toplam 2 çift (koaksiyel veya Komponent) hoparlörden oluşur.. İsteğe göre bagaja Subwoofer ve amfi eklenir.. Kullanıcılar için en ideal ses sistemi türüdür..
-Ses kalitesi (SQ) : Genel olarak Ön tarafta kaliteli bir çift komponent hoparlör, bir subwoofer ve bir veya iki amfi’den oluşur.. Tek bir çift hoparlör kullanılmasının nedeni hoparlör sayısı arttıkça ses kalitesinin azalmasıdır.. Kullanılacak ekipmanlar ses kalitesi yüksek cihazlardan seçilir.. Sahneleme çok önemlidir..
-Ses Şiddeti (SPL) : Genel olarak 3 çift veya daha fazla hoparlör , bir veya daha fazla Subwoofer ve yine bir veya daha fazla amfi kullanılır.. Ekipmanlar güçleri yüksek cihazlardan seçilir..