MİKROFON

Mikrofon, ses dalgalarını elektriksel titreşimlere çeviren, elektro akustik bir cihazdır. Sesin havada yarattığı akustik dalgadan faydalanılarak gerçekleştirilen olay sonucu ses elektriğe çevrilir.Mikrofon ses dalgalarına göre sinyal gerilimi verdiği için hoparlörü tamamlayan bir elemandır. Elektriğin sese çevrilmesi de hoparlörler ile gerçekleştirilir. Bu çeviri özelliklerinden dolayı mikrofon ve hoparlöre ses transduser denir. Transduser dönüştürücü anlamındadır. Bir ses dalgasındaki titreşimlerin elektriksel benzeri olan sinyali üretmeye yarayan birçok fiziksel prensip vardır.

Bunlar, bağlantı direncinin değişimi, piezo elektrik, elektromanyetik ve manyetostriksiyon (mıknatıslandığı zaman bir cismin boyunda meydana gelen değişiklik) prensiplerini içine alır. Bütün bu prensipler ve diğerleri yıllarca denenmiş, ancak sonunda piezo-elektrik, elektromanyetik, elektro statik ve kapasitif prensipleri uygulamaya konmuştur.

Mikrofon Yapısı ve Çalışma Prensibi

Bütün microfon yapıları ses dalgalarına tepki gösteren çeşitli şekillerde yapılmış diyafram veya benzeri bir elemana sahiptir. Mikrofona gelen ses dalgaları diyaframa çarpar ve ses basıncındaki değişikliklere göre diyafram içe veya dışa doğru hareket ederek mekanik titreşim yapar. Bu titreşimler sonucunda mikrofonun çıkış uçlarında bir gerilim meydana gelir. Çıkış uçlarında meydana gelen gerilim, hareket eden parçanın ya hızı ya da titreşimlerinin genliği ile orantılıdır.

Mikrofon Çeşitleri

Genel olarak aşağıdaki mikrofon tipleri kullanılır:
Dinamik mikrofon
Kapasitif (Kondansatörlü) mikrofon
Kristal mikrofon
Şeritli (ribbon mikrofon) mikrofon
Karbon mikrofon
Elektret mikrofon
Telsiz mikrofon
Elektrodinamik mikrofon
Manyetik mikrofon
Elektrikli mikrofon
Elektromanyetik mikrofon

Mikrofon üreticileri tarafından ev stüdyosu sahiplerinin bütçelerine uygun olarak iki diyafram tipinde mikrofon imalatı yapılır. Kapasitif (Condenser/Kondansatör) ve Dinamik (Bobinli).

Şeritli Mikrofon

Şeritli (Ribbon mikrofon) mikrofon da dinamik mikrofon gibi, sabit mıknatısın manyetik alan etkisinden faydalanılarak geliştirilmiştir. Bir sabit mıknatısın iki kutbu arasına bir alüminyum şerit yerleştirilerek iki ucundan çıkış alınır. Ses bobini ile ileri-geri titreşen alüminyum şeridin manyetik alan çizgilerini kesmesi sonucu iki ucu arasında bir AC gerilim meydana gelir.

Şerit Mikrofon Özellikleri

Şerit mikrofonlar çok hassas yapılıdır, sarsıntıdan, hava akımından, etkilenirler ve gürültülü çıkış verirler. Bu sebeple, şerit mikrofon kullanırken fazla sarsılmamalıdır. Rüzgarlı havalarda, açık havada kullanılmamalıdır. Düşük gerilim ürettiğinden, hem kuvvetlendirici, hem de empedans uygunluğu sağlayıcı olarak transformatörlü şerit mikrofon imalatı yapılır. Hassas olmasından dolayı, düşük frekanslı sesleri (bas) bile kolay alır ve frekans karakteristiği geniştir. Bu sebeple müzik nakli için uygundur.

Karbon Mikrofon

Karbon mikrofon, bir kapsül içine doldurulan kömür tozlarından meydana gelir. Kapsül, diyaframa bağlı hareketli bir kapakla kapatılır. Diyafram ses basıncı ile titreştikçe, kömür tozları sıkışıp gevşer. Kömür tozları sıkıştığında direnci küçülür, gevşediğinde büyür. Bu durumda ön yükselteç “beyz” akımı artar ve eksilir. Gerekli yükseltme sağlanır. Empedansları küçüktür (50 ohm). Bunların ön yükselteç empedansına uyum sağlaması için, ön yükselteçlerin beyzi ortak yapılır. Bu halde de akım kazancı düşer. Kömür tozlarının zamanla tortulaşır ve özelliklerini kaybederler bundan dolayı günümüzde pek kullanılmamaktadır. Ancak birçok telefonun mikrofon kapsülü, halen karbonlu mikrofon yapısındadır.

Elektret Mikrofon

Elektret mikrofon, kristal mikrofon benzeri mikrofondur. Rondela biçimindeki, ince bir yarı iletken maddenin iki yüzü, elektrostatik bir yöntem ile, moleküler bir aranjman yapılarak pozitif ve negatif yüklenir. Bu yarı iletkenin özelliği, elektrik yüklerini devamlı korur. Bu tür yarı iletkenlere elektret (electret) denir. Elektret kapsül, kristal mikrofonlarda olduğu gibi bir yöntemle diyaframa bağlanır.
Diyafram titreştiği zaman, titreşen elektret kapsülünün moleküler yapısı değişir. Bu değişim sonunda da iki yüzündeki elektrotlar arasında bir AF-AC gerilimi meydana gelir. Elektrot gerilimi, bir ses frekansı yükseltecine verilerek kuvvetlendirilir. Elektret mikrofon yüksek dirençli bir mikrofondur. Yüksek frekanslı mikrofonlar da blendajlı kablo kullanılmalı ve kablo boyu çok uzun olmamalıdır.

Elektret Mikrofon Özellikleri

Elektret mikrofon imalatı kolay ve fiyatları ucuzdur.
Frekans karakteristiği geniş ve düzdür.
Elektret mikrofon boyutları küçük olduğu için kolay kullanılır.(Mesela yakaya takılıp, yaka mikrofonu (kablosuz mikrofon) olarak kullanılabilir.)
Önlem alındığında distorsiyonsuz (Distorsiyon, bir nesnenin şeklinin değişime uğramasıdır) bir çıkış yapılabilir.
Elektret mikrofon da özel besleme gerilimine gerek yoktur.

Telsiz Mikrofon

Bir elektret mikrofon kullanılarak, basit bir FM vericisi ile 1km ‘ye yakın mesafeye, yine bir FM alıcı ile alınabilecek yayın yapılabilir.
Verici, özel beslemesi ile, 15 cm boyunda yalıtkan tüpe montajı yapılır. Tüpün bir ucuna mikrofon diğer ucuna 15 cm uzunluğunda anten vardır.

Mikrofon Karakteristikleri

Mikrofon seçiminde dikkat edilecek etkenler, mikrofonun kullanıldığı yere ve amaca göre yedi bölüme ayrılır. Bu etkenler;
Directionality (Yönsel)
Frequency Responce ( Frekans Tepkisi)
Transient Responce (Geçiş Tepkisi)
Sensitivity (Duyarlılık – Hassasiyet)
Equivalent Noise Rating (Mikrofonun kendi dip gürültü oranı)
Impednce (Empedans)
Max SPL (Maksimum ses basınç seviyesi)

Directionality (Yönsel Özellik)

Direction İngilizce yön demektir. Directionality mikrofonun hangi yön veya yönlerden gelen seslere duyarlı olduğunu gösterir. Buna ses alma veya duyma şekli anlamına gelen pick-up pattern denir. Pick-up pattern in grafiğine ise polar pattern denir.
Mikrofonlarda üç farklı pickup pattern bulunur.
Omnidirectional (Her yöne)
Unidirectional (Bir yöne)
Bidirectional (çift yöne)
Müzik kayıtlarında yaygın olarak kullanılan mikrofon tipleri
Diyafram yapılarına göre dinamik mikrofon, kapasitif (condenser) mikrofon, ribbon mikrofon, piezo mikrofon, lavalier mikrofon,
İçlerindeki sinyal işleyici elektronik devrelerine göre FET’li, transformatörlü, lambalı (valve),
Ses alış hassasiyet diyagramlarına göre omnidirectional (heryönlü), unidirectional (tek yönlü), cardioid (kalp şeklinde), supercardioid, hypercardioid, bidirectional/figure 8 (iki yönlü/sekiz şeklinde) gibi farklı isimler alırlar.

Yorum bırakın

Scroll to Top