SMD Lehimlemek

Bilindiği gibi SMD (İngilizce: Surface Mount Device, Türkçe: Yüzeye Monte Edilebilen Eleman) parça kullanımı gittikçe yayılıyor. Eskiden nerede ise her  elektronik parçanın bir de SMD tipi var diyebilirken artık yeni nesil  entegreler yalnızca SMD olarak üretiliyor. Önceden seçim kolaylığımız  olduğu için ilgilenmediğimiz SMD lehimleme yöntemini artık ezberlemiş  olmak zorundayız. SMD parçaları kullanmanın yararı olduğu kadar  götürüsü de var. Yararı olarak delik delme, uç bükme ve lehimledikten  sonra fazla telini kesmek gibi işlemlerin artık olmaması.
Ama  asıl yapım amacı robotlar tarafından monte edilme kolaylığı olan SMD’lerin götürüsü ise küçük olan boyutlarından dolayı yerlerine yerleştirirken ve lehimlerken çekilen zorluklar. Hele yaşınız biraz ileri ya da görme bozukluğunuz varsa, elleriniz titriyor olmasa bile parçayı yerine yerleştirip lehimlemeniz çok zor bir işlem. Ama bir de elleriniz titriyorsa işin ne kadar açmaza sapacağını siz düşünün.
Elektronikle amatörce uğraşan çoğu kişi yerleştirme ve lehimleme zorluklarını düşününce devreyi yapmaktan vazgeçiyor. Profesyoneller de ise bu işlemler için, artık havya tanımı yetersiz olduğu için kullanılmıyor, özel lehim istasyonları var. Sıcak hava, endüktif ısıtma olmak üzere çok değişik yöntemler kullanan bu aletler hem parçayı yerine yerleştirip hem de lehim ve lehim sonrası temizliğini yapabiliyorlar. Ama bu istasyonların fiyatları bir amatör için hem el yakıcı hem de caydırıcı. Bu zorlukların üzerine bir de sokak efsanesi olarak anlatılan korkutucu ve ürkütücü hikayeleri eklersek artık kimse SMD ile bir devre yapmaya yanaşmıyor.
Yakın zamana kadar bu “korkanlar” gurubuna ben de dahildim. Çünkü yaş 60’a geldi ve artık gözler de eskisi kadar iyi görmüyor, ama tek şanslı olduğum taraf ellerimin titrememesi. Ama TAMSAT E-Dergi için “yayınlanacak her şey önce denenecek” sözü verince köşeye sıkışıp denemeye mecbur kaldım. Altta tarif edeceğim yöntemi bir haftasonu 1GHz’lik bir frekansmetreyi monte ederken kullandım ………………… ve yaptığım şey ÇALIŞTI.
Ve çalıştıda!!!
Demek ki “aslında kulaktan duyma söylentilere kapılıp korkmak yerine, deneyip gerçek ile yüzleşmek en doğru yöntem” imiş dedim kendi kendime ve bunu sizlerle paylaşmak istedim. Ben bile bu kadarını yapabildikten sonra hepiniz çok daha rahatça üstesinden gelebilirsiniz.
Geldik lehimleme işleminin adımlarına. Diğer yazıların tersine bu yazıda önce resim sonrada açıklamayı bulacaksınız.
DİKKAT: BÜTÜN BU İŞLEM SIRASINDA 20 WATTLIK HAVYA KULLANIN VE AŞIRI SICAKLIKTAN KAÇINMAK İÇİN HAVYA UCUNU GEREĞİNDEN FAZLA PARÇALARA TEMAS ETTİRMEYİN.

  1. Bakırlı yüzü temizleyin

İşe başlamadan önce kullandığınız baskılı devredeki lehim noktalarının temiz ve oksitlenmemiş olduğuna emin olun. Eğer baskılı devre lehim noktaları kalay, altın veya gümüş kaplı imal edilmişse bu adımı atlayabilirsiniz. Yoksa önce VIM, CIF veya bakır parlatıcı karışımlar kullanarak yüzeyi iyice temizleyip oksitlerden arındırdıktan sonra aseton kullanarak yüzeyi temizleyicilerden kalan yabancı maddelerden arındırın.
Bunu yaparken de marketlerde 10 tanesi 2-3 TL’ye satılan eldivenlerden kullanın. Eldiven bakır yüzeyi çıplak parmak ile tutmanıza engel olup vücut nemi ve ter ile yayılan asitlerin dokunduğunuz noktaları okside etmesini engelleyecektir.

  1. Lehimleyeceğiniz parçayı yerine yerleştirin

Yerleştirme
İlk önce entegreleri lehimleyeceğiz. Bacak sayılarının çokluğu nedeni ile en zor olan bu işi diğer parçalar yerleştirildikten sonra yapmanız hem çok zor olur hem de diğer parçalara zarar verebilirsiniz.
Bacak sayısı ne olursa olsun en dış ters uçlardaki iki bacak noktasını çok az lehim kullanarak lehimleyin (alıştırın).
Ardından entegreyi 1. bacağının lehimleneceği noktaya dikkat ederek bütün bacakları ait olduğu baskılı devre uzantısının üzerinde ortalanacak şekilde hizalayın.
Bu noktada ben bir tarafı silgili kurşun kalemin silgili tarafını ile parçayı hafifçe plakete bastırarak sabit durmasını sağlıyorum. Parmak ile bastırdığınızda en ufak el titremesi ile parça yerinden oynayabilir. Ya da benim gibi parmakları büyük biriyseniz parça parmağınızın iriliği altında kaybolur ve hiç bir şey göremezsiniz.
Entegre tam anlamıyla ortalanınca lehimin nasıl olacağını önemsemeyerek dış iki ayağı üzerine havya ucunu değdirerek plakete lehimleyin.

  1. Lehim pastası sürün

Pasta
Bu noktada isterseniz ince bir fırça ile aşırıya kaçmadan ve bacak aralarına fazla taşırmadan pasta sürebilirsiniz. Pasta lehimin yüzey aralarını daha kolay doldurmasında yardımcı olacaktır.
DİKKAT ! Aşırı pasta kullanımından kalan artık pastanın içindeki asitler iletkenlik oluşturup devre üzerinde olumsuz veya beklenmeyen neticeler yaratacağı için kaçınılması gerekir. Ve ne olursa olsun devrenin montajı tamamlandıktan sonra orta sertlikteki bir fırça ve aseton kullanarak artık pastalar temizlenmelidir.

  1. Kalan bacakların lehimlenmesi

Kalan bacaklar
Sıra geldi kalan bacakların lehimlenmesine. Lehim kalitesini önemsemeden, aralarda lehim köprüleri oluşmuş olmasına bile aldırmadan, geri kalan bacakları baskılı devreye parçaya aşırı ısı uygulamadan lehimleyin. Yapılan lehimleme resimde gördügünüz acınacak durumda olsa bile önemli değil.

  1. Lehim hasırı ile fazla ve taşan lehimi temizlemek

Temizlik
Sıra geldi o fazla ve akmış lehim noktalarını temizlemeye. Bunun için lehim hasırı kullanıyoruz. Piyasada 2 ile 3 TL arasında satılan hasırın çok türü var. Bizim için içinde kaliteli reçine bulunması önemli. Bazı marka ve tiplerde ise sadece bakır örgü olduğu için fazla lehimi emme yetenekleri çok zayıf. Benim kullandığım “ENGINEER” markalı hasır. Bu markanın bütün ürünlerini son 30 senedir kullandığım için kalitesine güvenirim o yüzden bulabildiklerimin içinde bu markayı tercih ettim burada da.
Hasırın işlevi ısıtıldığında içindeki reçinenin yardımı ile bulabildiği lehimi tellerine yaymak. Hasırı önce bir tarafta entegrenin bütün ayaklarını kapatacak şekilde tutup havya ile ısıtarak yavaşça ayaklara bastırıyoruz. Isıtılan hasır ayaklar üzerindeki fazla lehim ve aradaki taşan lehimleri reçine vasıtası ile kendi tellerinin üzerine yapıştırıyor ve böylece entegremizin ayaklarındaki fazla lehimler bir anlamı ile “emiliyor”. Neticeyi yukarıdaki resimde görüyorsunuz. Her ne kadar makine ile yapılmış lehimler gibi olmasa da yine de temiz ve düzgün.
Alltaki resimlerde değişik lehim hasırları görüyorsunuz.
Hasır 2Hasır 1

  1. Diğer noktaları hazırlamak

Diğer noktaları hazırlamak
Bütün entegreleri önceki adımdaki uygulama ile lehimledikten sonra sıra geldi direnç, kondansatör, transistör gibi diğer parçalara.
Entegrede yaptığımız gibi burada da önce baskılı devrede parçanın yerleşeçeği noktaların birini hafifçe lehimliyoruz (alıştırıyoruz). Resimde gördüğünüz gibi aynı anda birden fazla noktada tek tarafları lehimledim çünkü burada her parçanın birer noktalarının teker teker ya da aynı anda lehimlenmesinde bir özellik yok, bana bütün parçalar için birer tarafın lehimlenmesini bir kerede yapmak daha pratik geldi. Burada da fazla lehim ve aşırı ısı kullanmamaya dikkat edeceğiz.

  1. Parçaların ilk lehimi

Tek tarafları lehimlemek
Şimdi her parçayı bir cımbızla fazla sıkmadan tutarak lehimlenecek taraflardan birini bu lehime alıştırdığımız yerin üzerine koyup hafifçe bastıralım.
DİKKAT ! Kullandığınız parçanın eğer yönü ya da ayak özelliği varsa ayaklarının döğru yön ve yerde olmasına dikkat edin.
Parçanın lehimlenecek noktaların tam ortasında ve düzgün durduğuna emin olunca havyamızın ucunu parça ile bakırın birleştiği noktaya hafifçe değdirerek parçayı geçici olarak bir tarafından yerine lehimleyelim.

  1. Son lehimler

Son lehimler
Şimdi bütün parçaların boşta kalan uçlarını havyayı fazla bastırmadan ve fala ısı ve lehim kullanmadan lehimliyoruz. Havyayı fazla bastırmamaktaki amaç öteki taraftaki lehim sıcaktan yumuşayacağı için baskı ile parçayı yerinden kaydırmamak.
Kalan tarafların hepsi lehimlendiken sonra kısa bir süre soğumasını bekliyoruz.
Soğumanın ardından geçici olarak lehimlediğimiz ilk noktaları bu sefer tam olarak lehimliyoruz yerlerine.
Bütün lehimler bitip plaket tamamen soğuyunca bütün lehim noktalarını baştan gözle kontrol edip soğuk, eksik veya taşma lehim olup olmadığını bakın ve bulursanız düzeltin. Taşma lehim olan yerlerde lehim emme hasırını kullanabilirsiniz.
Daha iyi görebilmek için ben bit pazarından bulduğum 5 numara bir gözlüğü büyüteç olanarak kullandım bütün bunları yaparken. Daha kaliteli bir şey arayanlar kuyumcu gözlüğü alabilirler, onların da dioptrisi yaklaşık aynı ve bazılarında aydınlatma da var.
Gereçlerimizi listelersek, bize;

  1. 25 Watt havya,
  2. İyi kalite lehim,
  3. Lehim emme hasırı,
  4. VIM veya CIF ve ovalarken kullanmak için bir bez parçası,
  5. Aseton ve pamuk,
  6. Büyüteç veya kuyumcu gözlüğü

gerekli.
Dediğim gibi korkulacak kadar zor olmayan bir işlem ve ben başarabildiğime göre demek ki herkes yapabilir.

Rate this post