ELEKTRONİK SES EFEKTLERİ
Güncelleme 15/06/2020
İki CMOS entegre ile gerçekleştirilen devrenin çalışma prensibi basit olaraak şöyledir. 4040 entegresinden oluşan bir dijital sayıcının çıkışı, analog gerilimine dönüştürülerek bir voltaj kontrollü osilatörün ( VKO ) girişine verilir. Sayıcı çıkışı ilerledikçe analog gerilimin değeri artar ve voltaj kontrollü osilatörün frekansı değişir. Sayıcının sayması bitince yeniden başa döner ve analog voltajda yeniden sıfırdan başlayarak yükselir. Böylece VKO girişine uygulanan gerilimin dalga şekli bir testere dişi olur. Bu, aynı zamanda sayıcıya da darbe darbe olarak vewrildiğinden sonuç oldukça değişik bir ses olmaktadır.
IC2 sayıcı entegresinin sayısal ( dijital ) çıkışları, R1…..R8 dirençleri ile analog bir sinyale çevrilmektedir. VKO devresi, N1/N2 CMOS kapı devreleri ile gerçekleştirilmiştir. T1 trasnsistörü ve diyot köprüsü voltaja bağımlı direnç görevi yaptıklarından osilatörün frekansı, T1′in bazına uygulanan gerilime göre değişmektedir. Diyot köprüsü ile paralel bağlı P1 trimpotu ile osilatörün ilk frekansı ayarlanır. VKO’nun kare dalga çıkışı hem sayıcıya saat darbesi olarak, hem de çıkış devresine sürücü olarak verilmektedir. N3…N6 kapı devreleri paralel bağlanarak akım kapasiteleri dört katına çıkarılmış ve hoparlörü sürebilmesi sağlanmıştır.
Devrede 4.5 ile 10 volt arasında kaynak bağlanabilir. 4.5 voltluk yassı pil kullanılırsa hem uzun süre dayanır, hem de devrenin portatif olması sağlanmış olur. P1 ile oynamak suretiyle de çok çeşitli sesler elde edilebilir.
NOT: Şema 1984 yılına ait, o zamanlar 4.5 volt’luk yassı piller vardı ama günümüzde bulunması zor olabilir, onun yerine 3 adet kalem pilde kullanılabilir.
Malzeme Listesi:
R1, R9: 820K P1: 1M Trimpot
R2: 470K C1: 120nF
R3: 220K C2: 100µF / 16V
R4: 100K IC1: 4049
R5: 47K IC2: 4040
R6: 22K T1: ::BC107, BC547
R7: 12K D1….D4: 1N4148
R8: 5K6 8Ohm 0.5W Hoparlör