TRAFO (TRANSFORMATÖR)
Güncelleme 15/06/2020
Trafolar bir diğer ismi ile transformatörler genellikle girişi 220V şebeke elektriğine bağlanan, çıkışında ise istenilen voltajda gerilim alınan (5V,20V….gibi) elektriksel cihazlara denir.Tabiki de yüksek voltajları düşürmeye yaramıyor tam tersi şekilde yükseltme işleminde de kullanılabilir.Bu anlatımlardan da çıkarıldığı gibi devrelerde bir besleme elemanı olarak kullanılır.
TRAFO (TRANSFORMATÖR) ÇALIŞMA PRENSİBİ
Çalışma prensibi hakkında kısa özet bir bilgi vericek olursak; trafolar birbirine yakın iki sargıdan ibarettir.Sargılardan birine voltaj uygulanırsa diğerinde de bir farklı voltaj meydana gelir.Trafolardaki bu gerilim değişikliğinin sebebi ise iki bobindeki sarım sayılarının farklı olmasından kaynaklıdır.Birinci sargıya verilen voltaj nedeni ile ortaya çıkan akım sargı etrafında bir manyetik alan oluşturur.Bu alan diğer ikinci sargıda bir voltaj meydana getirir.Çıkış sargısındaki voltajı devam ettirmek için manyetik alanın daima değişmesi lazım.Birinci bobinde verilen voltaj sbt olursa ikinci bobinde herhangi bir voltaj meydana gelmaz.Ancak doğru akım sürekli açılıp kapatılırsa manyetik alan değişerek bir bit çıkış oluşur.Bu nedenle trafolar doğru akımla değil alternatif akımla çalışırlar.Alternatif akımda primer bobinde oluşturduğu elektromıknatıs kuvvet çizgilerinin sayısının ve yönünün değişmesi sebebi ile kıllanışlıdır.
Girişte trafolar hem gerilim düşürmeye hem de gerilim yükseltmeye yarar demiştik bunu şöyle kısaca anlatalım; ilk önce bu sadece sargı sayıları ile alakalıdır.İkincil bobinin sarım sayısı birincil bobinin sarım sayısından fazla ise gerilim yükselten, az ise gerilim düşüren trafolardır.
TRAFO (TRANSFORMATÖR) KULLANIM ALANLARI
Çok geniş kullanım alanları vardır.Evlerdeki kapı zilleri, radyo ve teyp gibi araçların çalıştırılması için şebekeden gelen 220 V luk gerilimi 8-10-12 V düşüren alçaltıcı transformatörlere ihtiyaç vardır.Mesela kaynak makinelarında ise kullanılan trafoların ikincil sargı birincil sargıya göre daha cok az sarımlıdır.İkincil sargıdan elde edilen akım şiddeti çok yüksek olduğundan ısı enerjisi ile kaynak yapmak mümkündür.
Jeneratörlerden alınan elektrik enerjisinin çok uzak yerlere iletilmesi esnasında ısı şeklinde oluşan kayıpları azaltmak için hatlarda akımın çok küçük gerilimin çok büyük olması gerekmektedir.
Örneğin;10.000 W bir gücü 100 V gerilim ve 100 Amper akım şiddeti ile iletmek yerine
10.000 V gerilim ve 1 Amperlik akım şiddeti ile iletmek uygundur.Çünkü nakil hatlarının çok uzun olması ile dirençleri çok büyüktür.
Gerilim trafolarında dönüşüm oranı U1/U2=N1/N2
Akım trafolarında dönüşüm oranı I2/I1=N1/N2
ÖRNEK: Etiketinde 100/5 A yazan akım transformatöründe 100 rakamı primer akımını, 5 rakamı sekonder akımı ifade eder.
akım1/akım2=100/5=20