Devre Elemanlarının Hesaplanması

DC Çalışma Hali

sekil6.421 1 Şekil 1

Şekil 1 ‘de görülene benzer bir devre düşünelim.
Yalnızca besleme gerilimi belli olsun: VCC = 9V
Diğer elemanları biz hesaplayalım. Hesaplamalar DC değerlerde yapılacaktır.
Zira , daha önce de belirtildiği gibi eleman yönünden, DC çalışma ile ses frekans çalışması arasında kondansatörler dışında önemli bir fark bulunmamaktadır.

Bunun için de, Önce transistorun seçimi gerekir:

Katalogtan, maksimum kollektör gerilimi VCE m = 9V olan transistörtere bakılır.

Bu transistörlerin ICm ve β akım kazancı değeri de yine katalogda bellidir. Yük doğrusunun, IC eksenini kestiği noktadaki akım değeri, yük doğrusu bölümünde edinilen bilgilere göre şöyledir: ICm = VCC / RC

Örneğin. seçilen transistör için, katalogla, ICm = 4 mA , β = 147 olarak verilmiş olsun.

RC ‘nin bulunuşu:

RC = VCC / ICm bağıntısında değerler yerlerine konulursa;

RC = 9 / 4.10-3 ‘den, RC = 2,2 KΩ olarak bulunur.

RC burada hem yük direnci, hem de polarma direnci olarak görev yapmaktadır.

RP ‘nin bulunuşu: IB = IC / β = 4.10-3 / 147 ‘den IB = 27,2 µA olarak bulunur.

“VCC, RP, transistör, toprak “çevrimine Kirchoff kanunu uygulanırsa:

VCC = RP.IB+0,7 yazılır. Buradan RP = VA – 0,6 / IB = 9-0,6 / 27,2.10-6 bağıntısında 0,6 ihmal edilirse

RP=330KΩ olarak bulunur.

Yukarıdaki devrede, RE emiter direnci de bulunsaydı uygulanacak pratik yöntem biraz sonra açıklanacaktır.

β bilinmiyorsa, yaklaşık bir seçimle; RP ≈ 100 RC olarak alınabilir. Ancak böyle bir seçim deneyime bağlıdır. Katalogtan daha doğrudur.

Yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı gibi, A sınıfı yükselteçlerde, henüz AC işaret gerilimi uygulanmamışken de, transistör çalışmakta ve içerisinden sürekli akım akmakta, dolayısıyla da transistörün ömrünü kısaltmaktadır. Bu durum, A sınıfı yükselteçlerin önemli bir sakıncasıdır.

Girişe AC Devresinin Bağlanması Halinde Olacak Değişiklikler

Alçak frekans (AF) yükselteçlerinde, daha önceki bölümlerde de belirtilmiş olduğu gibi, AC ve DC karakteristikleri birbirine çok yakındır.

Örneğin:
AC uygulanmasında transistörün yapısı gereği polarma dirençlerine seri olarak rb , re , rc gibi AC direnç değerleri gelir. Ancak bunlar alçak frekanslarda ihmal edilebilmektedir.

Bu nedenle Alçak frekansta yine βDC = βAC olarak kabul edilir.

Burada yalnızca AC girişindeki CB kublaj kondansatörünün hesaplanması ile ilgili pratik bir hesaplama yapılacaktır.

CB kublaj kondansatörünün şu üç önemli görevi vardır:

1- DC akımının, işaret kaynağı üzerinden de akmasını önler.
2- AC işaret kaynağının frekansına göre muntazam olarak şarj ve deşarj
olmak suretiyle, polarma gerilimini düzgün olarak büyültüp küçültür. Bu
nedenle büyük değerli seçilir.
3- Parazitik işaretleri kısmen bloke eder.

CB kublaj kondansatörü yaklaşık olarak şöyle seçilir:

Gerilim kumandalı devre için: CB > 1 / 2.π.fmin.Rg

Akım kumandalı devre için: CB > 1 / 2.π.fmin.( RB+RG )

Burada:
fmin: AC işaret kaynağının minimum frekansıdır.
RG : Transıstörün giriş direncidir (Bazen “p” ile gösterilir.)
RB : ( AC kaynağının iç direnci ) + (devredeki seri direnç )
CB : fmin“Hz”, Rg ve RB “Ohm” olarak yazılınca, CB “Farad” olarak bulunur.

Giriş direncinin yaklaşık hesabı:
P akım kazancı ve kollektör akımının ortalama değeri biliniyorsa, transistörün giriş direnci aşağıdaki bağıntı ile bulunabilir:
Rg = β / 35.VC “IC” amper olarak yazılırsa “Rg” Ohm olarak çıkar.

Yorum bırakın

Scroll to Top