TV İLE İLGİLİ TERİMLER KAVRAMLAR

Güncelleme 12/01/2024

Burada fazla ayrıntıya girmeden tv ile ilgili kavramları genelde tanım düzeyinde açıklayacağım. Aslında konunun devamında, mesela tv türleri ( LCD , LED, PLAZMA , OLED ) kısmında bu kavramlar açıklanıyor.
Çoğu kullanıcı ya hiç işine yaramayacak hiç kullanmayacağı özellik ve tür için bir sürü para veriyor, ya da yeni nesil tv ler ile ilgili pek çok kavramı, bunların ne işe yaradığını bilmeden satıcıların yönlendirmesi ile tv satın alıyor. Önce kavramların, terimlerin bilinmesi ne işe yaradığının, alacağımız televizyonda ne gibi etki yaptığının anlaşılması gerekir. Şimdi bu kavramları başlıklar halinde açıklayalım:

TV İLE İLGİLİ GENEL KAVRAMLAR:

• Ekran Büyüklüğü: Kullanacağımız tvnin ekranının köşeden köşeye izlenebilir alanın uzunluğudur. 81 ekran 106 cm gibi ifadeler kullanılır.

• İnç ( ” ) : (İngilizce inch ve çoğulu inches), 2,54 cm uzunluğundaki uzunluk ölçüsü birimidir. Cep telefonu ekranı, dijital fotoğraf makinesi ekranı, bilgisayar ekranı gibi ekranların büyüklüğü genelde bu İngiliz ölçü birimine göre ifade edilir. Televizyonun ekran büyüklüğü için de cm yerine bu ifade daha yaygın olarak kullanılır. Firmaların verdiği inç ile bunların cm olarak karşılığı zaman zaman birbirini tutmamaktadır. Mesela 40” bir televizyon için bir marka 100 cm yazarken başka bir marka 102 cm yazmaktadır. Farklar 1-2 cm’yi geçmez.

• LCD ( Liquid Crystal Display): Yani Sıvı Kristal Ekran elektrikle kutuplanan sıvının ışığı tek fazlı geçirmesi ve önüne eklenen bir kutuplanma filtresi ile gözle görülebilmesi ilkesine dayanan bir görüntü teknolojisidir.

• LED TV: (İng. Light Emitting Diode(Işık Yayan Diyot)) Arka aydınlatmasında LED teknolojisinin kullanıldığı düz panel ekranlarda uygulanan görüntüleme teknolojisidir. LED TV, Light-emitting dioedes (LEDs) olarak da bilinmektedir, aynı zamanda LED televizyonlar için Led arkadan aydınlatmalı LCD televizyonlar da denilmektedir.

• Pixel (Piksel ) :Tüm sayısal görüntülerin en küçük parçası olan noktacıklara piksel denir. İngilizce’de resim parçası anlamına gelen “picture element ” birleşik kelimesinden çıkarılmıştır. Digital görüntüler yan yana gelen pikseller topluluğundan oluşmaktadır. Digital görüntü, imgenin eninde ve boyunda bulunan piksel sayısı ile tanımlanır.Mesela SD çözünürlükteki bir televizyon 640 x 480 pikselden (enine ve boyuna piksel sayısı) oluşurken, full HD çözünürlükteki bir televizyon 1080 x 1920 pikselden ve yeni piyasaya çıkan 4k yani Ultra hd bir televizyon ise 3840 x 2160 pikselden oluşur.

• Yanma Sorunu (Burn-in, İz) :LCD TV’lerde izlenilen tv kanalındaki logo veya uzun süre duran sabit görüntüler, kanal değiştirilse dahi ekranda geçici veya ömür boyu kalıcı gölgelenmeler oluşturur. Ne yazık ki üreticiler tv’logolarının yanma (burn-in) sorunlarına dahi garanti vermemektedirler.

• Tepki süresi (ms): Yanıt süresi ve Tepkime süresi olarak bilinen ms ile ölçülen bir özelliktir ve ekrana gelen görüntü ile bir sonraki gelecek olan görüntü arasındaki zaman farkıdır. Bu zaman farkı ne kadar az olursa görüntü o kadar net ve düzgün bir biçimde yansır. Eski tip dediğimiz CRT yani tüplü monitör teknolojisinde bu sıfıra yakın hatta bazı markalarda sıfırdır. Lcd televizyonlarda tepkime süresi için; 8, 6, 5, 3 gibi süreler vardır. Yani saniyenin binde (1000′de ) 8′i, 5 i, 3′ü gibi süreler kastedilir. Bu zaman farkı ne kadar az olursa, görüntü daha rahat bir geçiş sağlar. Özellikle LCD televizyonunuza bir oyun konsolu bağlayacaksanız mümkün oldukça düşük tepkime süresine sahip bir televizyon almalısınız.

• CRT: “Cathode ray tube” (katot ışınlı tüp) kelimelerinin ilk harflerinden gelir. Halk dilinde, “tüplü Tv” olarak bilinir. CRT Tv’ler LCD ve Plazma Tv’ler gibi ince değillerdir. Kasalarını büyük yapan, tüplerinin büyük olmasıdır. Son dönemde tüpleri, dolayısıyla kasaları daha ince olan (slim) ve ekranları bombeli değil düz olan (flat) tüplü Tv’ler piyasaya sürülmüştü.

• SD: “Standard definition” kelimelerinin ilk harflerinden gelir. İngilizce olan “definition” kelimesinin karşılığı olarak “çözünürlük” kelimesi kullanılmaktadır. Dolayısıyla SD görüntü, “standart (normal) çözünürlüğe sahip görüntü” anlamındadır. Aşağıda SD görüntü kaynaklarının neler olduğuna daha detaylı olarak değineceğim. Şimdilik bilinmesi gereken, normal Tv yayınlarının, dvd, divx ve vcd filmlerin SD görüntüler olduğudur.

• HD (High Definition): “High definition” kelimelerinin ilk harflerinden gelir. “Yüksek çözünürlükteki görüntü” olarak tanımlanabilir. HD görüntülerin çözünürlüğü (dolayısıyla detayları) SD görüntülerden daha yüksektir. Bunun neticesinde, HD uyumlu olan (yani yüksek çözünürlüklü) televizyonlarda ve monitörlerde izlenen HD görüntüler, SD yayınlara göre daha yüksek detay sunar ve görüntünün derinliği, keskinliği daha fazla, renkleri daha canlı olacaktır. HD görüntüler 1280×720 (720p) çözünürlükte olabileceği gibi, 1920×1080 (1080i/1080p) çözünürlükte de olabilir. Bu fark, alacağımız görüntü kalitesi ve tercih etmemiz gereken televizyon üzerinde etkili olacaktır.

• HD Ready:Bu özelliği taşıyan televizyonlar yeni gelen yüksek çözünürlükteki (HDTV) yayın teknolojilerini destekleyebileceklerini gösterirler.HD Ready çözünürlük aslında 1280 x 720 pixeldir.

• Full HD : ( Tam high definition ) 1920 x 1080 çözünürlüğü ifade eder. Günümüz televzyonlarında 2014 itibari ile hemen hemen standart çözünürlük seçeneği haline gelmiştir. 1080p şeklinde ifade edilir.

• 4K Çözünürlük : Full HD çözünürlüğü 4′e katlayacak olan yüksek çözünürlük oranıdır. 4K TV’lerden faydalanabilmemiz için tabi ki 4K içeriğinin yaygınlaşması (ve tabi ki fiyatlarının da kabul edilebilir seviyeye düşmesi) gerekecek. Ultra High Definition olarak adlandırılan bu çözünürlük 2016 x 3840 piksellik yoğunluğu ifade eder. Ultra High Definitian çözünürlük sonrasında 8k lık oranlara da geçecektir.

• Parlaklık (Brightness):Görüntüdeki tüm resmin toplamdaki ışık seviyesine parlaklık denir. Parlaklık kontrolü ile bir resmi daha parlak ya da pastel hale getirebilirsiniz. Ancak kontrast ve beyaz seviyesi kontrolü ile beraber değerlendirildiğinde; parlaklık ayarı, en iyi görüntünün siyah seviyesini dengelemek için kullanılır.

• Kontrast Oranı (Contrast Ratio):Kontrast kelimesi zıtlık anlamına gelir. Ekrandaki tam beyaz ile tam siyahın birbirlerine olan parlaklık oranına “kontrast oranı” denir. Siyah değerler ortam ışığından fazlasıyla etkilendiği için bazı firmalar kontrast oranı ölçümlerini karanlık odalarda yaparlar. Daha yüksek kontrast değeri olan ürünlerde renkler daha canlı görünür. Ancak tüm markaların ölçümleri aynı koşullarda yapılmadığı için, üreticilerin açıkladığı kontrast oranı değerleri yanıltıcı olabilmektedir.

• Yerleşik Çözünürlük (Native Resolution):Bir televizyonun ya da monitörün herhangi bir çevirme işlemine gerek kalmadan desteklediği en yüksek çözünürlüğü anlatmak için kullanılan terimdir. Tanımlı yerleşik çözünürlükten daha düşük ya da yüksek çözünürlükteki resimlerin gösterilmesi için, sinyallerin bir dijital çevirme işleminden geçmesi gerekmektedir. Örneğin, 1080i yerleşik çözünürlüğe sahip bir televizyon, 480p bir resmi düzgün göstermek için gelen resim sinyali bilgisini içindeki video çeviricisinden geçirip yükselttikten sonra gösterir. Eski tip CRT televizyonlar birden çok yerleşik çözünürlüğe sahip olabilirken, düz ekran televizyonların sadece bir yerleşik çözünürlüğü vardır.
• Teletekst: Metin ve basit grafiklerin televizyon ekranına aktarılması için kullanılan havadan yayın tiplerinden birine verilen isimdir. Yayın tarama satırlarındaki kullanılmayan parçalardan yararlanır ve izleyebilmek için televizyonda özel bir çözücüye gereksinim duymaktadır. Teletekst genel olarak tek yönlü bir yayın tipidir. Kullanıcı uzaktan kumandadaki tele-tekst tuşları ile görmek istediği sayfayı seçebilir.

TV İLE İLGİLİ GÖRÜNTÜ KAVRAMLARI :

• RGB: RGB renk uzayı (ya da KYM renk uzayı), İngilizce ‘Red’ ‘Green’ ‘Blue’, yani ‘Kırmızı, Yeşil, Mavi ‘ kelimelerinin baş harflerinden ismini alan bir renk uzayı olup en sık kullanılanlardandır.Kırmızı, yeşil ve mavi renklerin ilk harflerinden oluşan bu kısaltma, görüntülerin renklere bölünerek taşınmasına olanak sağlar. Bu sistem genellikle klasik görüntü kablolarından çok daha İyi bir sonuç vermektedir.

• RGBY: Sharp tarafından üretilen Dünya’nın ilk 4 renk filtreli televizyonlarının renk uzayıdır. Klasik RGB ye (kırmızı, yeşil, mavi) sarı rengin (Yellov) eklenmesidir. Quad Pixel teknolojisini tanıtan Sharp,Quad Pixel teknolojisi ile RGBY filtreli kullanılarak renk paleti genişletilmiş, 1 trilyondan fazla renk sunacağı ve renk quantumunun genişletileceği belirtildi. Quad Pixel ile ekranda görülen renklerin çok daha canlı ve ayırt edilebilir olacağı ifade ediliyor.

• Renk desteği: (Display Color)Ekranın toplamda desteklediği renk sayısını tanımlamak için kullanılır. Bu sayı ne kadar yüksekse, o kadar doğala ve gerçeğe yakın renkler elde edilmektedir. 16.7 milyon renk (24 bit) artık ekranlarda standart olarak kabul edilen renk adedidir.

• İzleme açısı: (Viewing Angle)İzleme açısı bir ekranın en fazla hangi açıdan sağlıklı olarak izlenebileceğini anlatmak için kullanılmaktadır.Bir televizyonun görüntü açısı 180 derecedir. LCD lerin ilk halinde ve diz üstü bilgisayarlarda ekrana hafif eğik açı ile bakılsa görüntü bozulmakta, karanlık görünmektedir. Yıllar içerisinde, düz ekran televizyonlarda izleme açısı oranları ciddi anlamda yükselmiştir. 150 derece ve üzeri izleme açıları bugün kabul edilebilir seviyedir. Daha üst düzeyde ekranlar 170 derece izleme açısına kadar çıkmış durumdadırlar. Plazma tvlerde bu oran 175 deerceye kadar çıktı. Bu da onların CRT (tüplü) ekranlarla neredeyse aynı seviyeye eriştikleri anlamına gelmektedir.

• Resim içinde resim (Picture-In-Picture): Bazı televizyonlar ekranda iki yayın kaynağını (TV ve DVD gibi) aynı anda gösterebilmektedir. Bu özelliğe “resim içinde resim” denir. Genel olarak izlenmek istenen ikinci kanal küçük bir dikdörtgen olarak ekranın bir köşesinde görünür. Bazı televizyon modelleri ekranı ikiye bölerek, eşit büyüklükte iki alanda farklı iki kanalın izlenmesine de destek vermektedir.

• Digital Crystal Clear (Dijital Kristal Netlik): Görüntü kalitesini dijital olarak uygun değer (kontrast, renk ve keskinlik) seviyelerine göre ayarlayan ve optimize eden bu özellik sayesinde filmlerinizi sinemada izlediğiniz hissine kapılacaksınız.

• Ambilight: Philips televizyonlarda bulunan Ambilight özelliği, görüntünün dört bir tarafında da renkleri ve ışık yoğunluğunu öne çıkarmak için ekranın çevresini tamamen kaplayan aydınlatma sağlamaktadır. Ambilight, TV’nin eşsiz tasarımının bir parçası olan yansıtıcı alanın üzerine yerleştirilmiştir ve TV konumundan veya montajından bağımsız durur.

• DVB-T: Entegre DVB-T tuneri, izlemek ya da kaydetmek için Dijital karasal yayın yapan istasyonlara ulaşabilmenizi sağlar. Böylelikle, ek dijital uydu alıcısına ve hatta ek kablolara ihtiyaç duymazsınız.

• Tuner: TV yayınlarının alması için cihazlara eklenen parçalara verilen genel ad. Bilgisayar ekranları tuner sahibi olmadığı için TV yayınlarını oynatamazlar.

• 3D Tarama Filtresi: Bu özellik sayesinde seyir keyfinizi bozan renk karışması, ışık karışması ve tırtıklı kenarlar ortadan kalkmış olur. 3D alanında parlaklık ve renk sinyalleri daha iyi ayrılır. 3D dijital tarama filtresi; renk bilgilerini siyah beyaz bilgilerinden tam olarak ayırır, yatay ve dikey noktaları ve bunun yanı sıra tırtıklı kenarları ortadan kaldırır. Bu sayede mükemmel görüntü kalitesi sağlar.

• Hue : Özellikle NTSC kodlu yayınlarda renk varyasyonu ayarını yapmanızı sağlar. Türkiye’de satılan birçok modeled bu ayar bulunmamaktadır.

• Tint: Sıcak (kırmızı) ve serin (mavi) renkleri açarak veya kısarak, renk dengesini kendi beğeninize göre ayarlamanızı sağlar.

• Görüntü İşleme Yazılımı: Özellikle yüksek çözünürlüklü yayınlarda, kontrast, keskinlik, resim derinliği ve renk üretimi gibi konularda daha iyi sonuç almak için geliştirilmiş bir teknolojidir… Sadece açıp/kapatılabiliyor. Antenden televizyon yayını ya da VCD gibi düşük kalite görüntülerde kullanılması çok büyük anlam ifade eder.

• DNR (Dynamic Noise Reduction – Dinamik Gürültü Azaltma): DNR özelliği görüntüdeki kirlilikleri filtreleyerek daha temiz bir görüntü elde etmenizi ve düşük sinyal seviyesinde daha iyi bir görüntü almanızı sağlar.

• Görüntü Oranı (Picture Format): 4:3, 16:9, 14:9 gibi farklı görüntü oranları arasında geçiş yapmanızı sağlar. günümüz ince panel televizyonları 16:9 ekran formatına sahiptir.

SES İLE İLGİLİ KAVRAMLAR:

• Ekolayzır: Kişisel beğeninize uygun olarak sesin frekans değerlerinde ayar yapmanıza olanak sağlar.

• Balans (Balance): Sağ ve sol hoparlörlerdeki ses seviyelerini ayarlamanızı sağlar. Oturma pozisyonunuza en uygun stereo sesi elde etmenize olanak verir.

• Mono/Stereo: Stereo yayın esnasında stereo (çift kanal) ile mono (tek kanal) ses arasında geçiş yapmanıza olanak verir.

• Surround Mod :Gelen sesin niteliğine göre surround (çevreleyen) ses yaratılmasına olanak verir.

• AVL (Automatic Volume Leveler – Otomatik Ses Dengeleyici): Farklı televizyon kanalları arasındaki ses seviyelerini dengelemenizi sağlar. Bu sayede anormal ses yükselmeleri vealçalmalarından minimum düzeyde etkilenilir.

• Otomatik Ses Kontrolü:Kanal değiştirirken, televizyonun farklı kanallardaki yükselen ve alçalan faklı ses düzeylerini otomatik olarak algılayıp aynı seviyeye ayarlamasıdır.

EK ÖZELLİKLER :

• Hafıza Kartı Girişi: Özellikle fotoğraf makinelerinde kullanılan hafıza kartlarında bulunan fotoğrafları veya destekliyorsa MP3 dosyalarını direkt olarak televizyonda göstermeye ve oynatmaya yarar.

• Çocuk Kilidi (Child lock) : Dört haneli bir şifre ile çocukların izlemesini istemediğiniz kanalların kilitlenmesine olanak tanır.

• HDMI : High-Definition Multimedia Interface (Yüksek Çözünürlüklü Multimedya Arayüzü) kelimelerinin baş harflerinden oluşan HDMI, yüksek çözünürlüklü video ve aynı zamanda ses bilgilerini taşımak için kullanılır. Saniyede 2.2 Gb (5 Gb’ye kadar da çıkabilir) bilgiyi ve 30 Hz’de 1920x1080p çözünürlüğe kadar destek veren HDMI bağlantı, HD çağının standart bağlantı tipi haline geldi. Sekiz kanala ve 192Khz’e kadar sesi de destekleyen HDMI sayesinde, dijital ses ve video için ayrı kabloları kullanma gereksinimi de ortadan kalkar.

Televizyonlarda HDMI çıkışının olup olmadığına bakılır.

• 3D Gözlük: Üç boyutlu olarak düzenlenmiş bir yayını izlemek için kullanılan ek aparattır. Normal üç boyutlu yayın bu gözlük olmadan normal yayın gibi dahi izlenemez.

• Dual View Tv (Çifte Ekran Özelliği): Polarize 3D teknolojisi ile ekranda yan yana yada üst üste konulmuş biraz farklı açılardan çekilmiş iki görüntünün tv tarafından üst üste konularak pasif gözlüklerle iletilmesine denir. Aynı anda tam ekran olarak iki kanalı birden izlemeyi sağlayan tv teknolojisidir.Bu teknoloji aynı zamanda multiplayer oyunları da daha gerçekçi ve zevkli oynamayı sağlar. ( iki oyuncu kendi oyunlarını tam ekran olarak görebilir.) İzleyiciler özel gözlükle kendi kanalını izleyebilir. Telsiz kulaklıkla da yayının sesini alır. Mesela evde eşlerden birisi maç izlerken diğeri aynı anda dizi izleyebilir.
• Smart Tv: Yeni bir televizyon teknolojisi değil mevcut LED, LCD, Plazma gibi tv lere eklenen yeni bir özelliktir. Smart tv’nin en önemli iki farkı vardır .Bunlar ; İletişim sistemine sahip olması ve bu sayede interenete girebilmesi, özel geliştirilmiş uygulamalara sahip olabilmesidir.

• Kapanma Zamanlayıcı (Sleeptimer): Televizyonun istenilen sürede kapanmasını sağlar. Bu süre genel olarak 15 dakika ile 180 dakika arasında seçilebilir.