Kondansatörlerin Kapasite değerinin okunması

Kondansatörlerde temel olarak iki değişken, tüketici için seçme olanağı sunar ve kondansatörler arasındaki farkları oluşturur.
Bunlar, kondansatörün çalışma – dayanma gerilim değeri ve depolayabileceği yük miktarıdır ve bunlar her kondansatörün üzerinde belirtilmiş olmak zorundadır.
Kimi kondansatörlerin üzerinde çalışma değerleri doğrudan yazılı iken kiminde rakamlar ve renkler kullanılır. Direk değerleri yazılı olanlar kolay okunmasına karşın, rakam ve renk kodlu olanların okunması belli standartlara bağlıdır.

Örnek: 10000 pf – 47000 pf – 0.05 uf – 0.1 uf — 5.6 nf – 22 nf

Kondansatörlerin Rakam Kodları

Kapasite, kondansatör üzerindeki rakam kodlarından hesaplanabilir.

Üstteki iki kondansatörün çalışma değerleri
→ Mavi: 400 Volt – 2.2 mikroFarad = 2.2 µF
→ Sarı: 222J = 2200 pikoFarad ± % 5 = 2.09 nF < C < 2.31 nF
Rakam kodlarının standartları bir liste şeklinde verilebilir.

Kondansatörün üzerinde kapasite değeri 3 rakam ve toleransı ise bir harf ile belirtilir.

Rakam kodlu kondansatörlerde son rakam kadar sıfır, ondan önce gelen rakamların yanına eklenir ve değer pikoFarad (pF)olarak bulunur. Yandaki resimde 103yazan kondansatörün kapasitesi hesaplanırken, son rakam 3kadar sıfır, kalan diğer sayı olan 10’un yanına eklenir ve kapasite
10000 pF = 10 nF olarak bulunur.

Eğer rakam kodları arasında nokta (.)kullanılıyorsa, yazılan sayı kapasiteyi doğrudan
mikroFarad (µF)olarak verir. Resimde ortadaki kondansatörde görülen 0.1yazısı kapasitenin 0.1 µFolduğunu gösterir.

Rakam kodlarının arasında p, n, µ, mharflerinden biri kullanılıyorsa, harfin olduğu yerde ondalık kısım devreye girer ve değer de harfin cinsinden okunur. Örneğin resimde alttaki kondansatörde yazan 5n6ifadesi, kapasitenin 5.6 nF olduğunu belirtir.

Üçüncü rakam bazı istisnai durumlarda farklı anlamlar taşır. Üçüncü rakam, 1 – 5arasında koyulması gereken sıfır sayısını belirtirken, hiçbir zaman 6 & 7değerlerini alamaz. 8 & 9sayıları ise sırayla
0.01 & 0.1çarpanlarını belirtir.

Kapasite, bazı durumlarda tam yazılan değerde olmaz, bu sebeple belli oranlarda oynamalar olacağı göz önünde bulundurulur ve rakam kodlarının sonuna büyük harfler koyulur. Bu harfler de bize toleransın oranını belirtir. Aşağıdaki tabloda bu harflerin hangi tolerans değerini belirttiği sıralanmıştır.

Kondansatörlerin Simetrik tolerans ifade eden kodlar

B = ± % 0.10	C = ± % 0.25	D = ± % 0.5
F = ± % 1	G = ± % 2	J = ± % 5
K = ± % 10	L = ± % 0.01	M = ± % 20
N = ± % 30	P = ± % 0.02	W = ± % 0.05

Kondansatörlerin Simetrik olmayan tolerans ifade eden kodlar

Q = – % 10 , + % 30	S = – % 20 , + % 50
T = – % 10 , + % 50	Z = – % 20 , + % 80

Kondansatörlerin Renk Kodları

Rakam kodlarından başka, bazı kondansatör çeşitlerinde de renk kodları kullanılır. Özellikle seramik, tantalum ve polyester kondansatörlerde renk kodları yaygındır. Aşağıdaki liste renk kodlarının anlamlarını sıralarken, yandaki resimlerde de çeşitli örnekler görülebilir.

Seramik, tantalum ve polyester kondansatörlerde renklerle çalışma değerlerinin belirlenmesi…

Kondansatörlerin Renk kodları standardı

			Seramik		Tantalum		Polyester
Renk	Değer	Çarpan	T	V	T	V	T	V
Siyah	0	10⁰	2 pF	–	% 10	10 V	% 20	–
Kahve	1	10¹	% 1	–	% 1	–	–	100 V
Kırmızı	2	10²	% 2	–	% 2	–	–	250 V
Turuncu	3	10³	–	–	–	–	–	–
Sarı	4	10⁴	–	–	–	6.3 V	–	400 V
Yeşil	5	10⁵	% 5	–	% 5	16 V	% 5	–
Mavi	6	10⁶	–	–	–	20 V	–	–
Mor	7	10⁷	–	–	–	–	–	–
Gri	8	0.01	–	–	–	25 V	–	–
Beyaz	9	0.1	% 10	–	% 10	3 V	% 10	–

Seramik kondansatörlerde kodlar, renk çubuklarından hangisi kenara en yakında ondan başlanarak okunur. Tantalum ve polyester kondansatörlerde mevcut renk sırası ise resimde görülüyor.

1ve 2numaralı renkler anlamlı sayı dizisidir ve aynen yazılır. Ç (çarpan)harfinin belirttiği renkler anlamlı rakamların yanına eklenecek sıfır sayısını belirtir. T (tolerans)kapasite değerindeki oynamayı, V (gerilim)ise kondansatörün çalışma gerilimini gösterir.

Kondansatörlerin Harf kodları

Harf kodları kondansatörler üzerinde toleransı veya sıcaklık katsayısını belirtmek için kullanılırlar. Tolerans değeri için rakam kodunun yanına bir büyük harf yerleştirilir. Bu harflerin anlamı rakam kodları bölümünde yazmaktadır. Sıcaklık katsayısını belirtmek için ise harflerden oluşan bir dizi kullanılır.

Yalıtkan malzemelerin çoğunda sıcaklıkla kapasite değişmemesine rağmen bazı malzemelerde değişim olur. Sıcaklık katsayısı, bir malzemenin sıcaklıkla kapasite değişimini belirten katsayıdır. İngilizcesi temperature coefficient (tempco) olan bu katsayının birimi $1/ ^circ C$ ‘dir. Uygulamada ise $ppm 1/ ^circ C$ ifadesiyle karşılaşılır. ppm sözcüğü milyonda bir katsayısının ingilizce baş harflerinden oluşturulmuştur.

Çoğu yalıtkan malzemenin sıcaklıkla kapasite değişimi eğrisi düz kabul edilebilecek şekildedir. Ancak seramik yalıtkanının kapasitesi sıcaklık değişimine çok duyarlıdır ve büyük değişimler gösterir, öyle ki seramik kondansatörlerin üstünde belirtilen değerler sadece oda sıcaklığında (25 °C ~ 77 °F) geçerlidir. Sıcaklık katsayısı kondansatörlerin üzerinde bir harf dizisi kodla belirtilir ve aşağıdaki liste bu harflerin anlamını belirtir. Yandaki resimde ise bazı sıcaklık katsayısı kodlarının anlamları ve okunuş şekilleri verilmiştir.

Seramik kondansatörlerde sıcaklık katsayısının harflerle yazılması ve okunması.

P (positive change – pozitif değişim):Kapasite değerindeki değişimin sıcaklıkla arttığını anlatan harftir. Örneğin P100 ifadesi, sıcaklıkta milyonda bir derecelik bir artışın, kapasiteyi 100 parça artırdığını belirtir.

N (negative change – negatif değişim):Kapasite değerinin sıcaklık arttıkça azaldığını yani sıcaklıkla kapasitenin ters orantılı olarak değiştiğini belirtir. Örneğin üzerinde N1500 yazan bir seramik kondansatörün milyonda bir derecelik sıcaklık artışında, kapasitesi 1500 parça azalır.

NP0 (neg/pos/zero) – C0G (change zero):Sıcaklık nasıl değişirse değişsin kapasite değerinin hemen hemen sabit kaldığını belirtir.

GMV (guaranteed minimum value):Seramik kondansatörün üzerinde belirtilen kapasite değerinin, oda sıcaklığında garantilenmiş en küçük kapasite değeri olduğunu belirtir. Yani, kondansatörün kapasitesi çok daha büyük olabilir. Kapasite değerinin öneminin olmadığı uygulamalarda bu kondansatörler kullanılabilir.

ÖRNEKLER

Kondansatörlerin değerleri çoğunlukla üzerine doğrudan yazılır. Renk kodu kullanılan kondansatörler de vardır ancak bu renk kodları dirençlerde olduğu gibi bir standarda sahip değildir.

Elektrolitik kondansatörlerde değer açık bir şekilde üzerine yazılır. 47µF gibi. Ayrıca hangi ucun artı hangi ucun eksi olduğu da açık bir şekilde belirtilir. Bunların da yanında yine anlaşılır bir şekilde maximum kaç volt ile çalışabileceği de yazılmaktadır.

Mercimek tabir ettiğimiz yuvarlak kondansatörlerin pek çok çeşidi vardır.

Üzerinde 104, 473, 224, 153 gibi değerler olan kondansatörlerde ilk iki rakam dirençlerde olduğu gibi sayıyı, son rakam ise çarpanı verir. Çıkan sonuç pF’dır.

Örneğin, 104 = 10 x 10⁴ = 100.000 pF = 100nF olarak bulunur.

Yine mercimek kondansatörlerde 104M, 103K, 222K, 472F şeklinde yazanlarda ilk iki rakam, ilk iki sayıdır, daha sonra gelen 4 ,3 ,2 gibi sayılar o kadar sıfır anlamındadır. Sondaki harf ise tolerans değeridir.

M: ±% 20, K: ±% 10, J: ±% 5, H: ±% 2,5, G: ±% 2, F: ±% 1, D= ±%0,5, C= ±%0,25, S= -%20 +%50, Z= -%20 +%80, P= -0 +%100 tolerans demektir.

Eğer 104 gibi kondansatörün değerini gösteren rakamın altında 2K gibi bir değer de yer alıyorsa 2 çalışma gerilimi, K ise toleransı gösterir.

Gerilim değerleri;

2=25 V, 5= 50V, 1= 100V

Örnek:

104M=10 x 10⁴ ± 20000 pF= 100000 ± 20000 pF=100 ± 20 nF

103K=10 x 10³ ± 1000 pF= 10000 ± 1000 pF=10 ± 1 nF

222K=22 x 10² ± 220 pF= 2200 ± 220 pF = 2.2 ± 0.22 nF

472F=47 x 10² ± 47 pF= 4700 ± 47 pF= 4.7 ± 0.047 nF

Bazılarında ise 3n3, 4p7, 10n gibi değerler yazılır. Buradaki harfler kondansatörün birimini verir. p=Pikofarat, n=Nanofarat gibi. Eğer bu harfler rakamların başına veya ortasına yazılmış ise o zaman bu harf hem birimini hemde ondalık değere sahip olduğunu gösterir. Harfin olduğu yerde ondalık noktası var demektir.

Örnek:

3n3 = 3.3 nF

p82 = 0.82 pf

5p6 = 5.6 pf

n22 = 0.22 nf =220 pf

10n = 10 nF

Bir diğer kodlama türüde .47, .033, .0068 gibi kodlamalardır. Burada sayıların baş tarafında bulunan nokta (.) işareti ondalık değer taşır ve gerçekte .47 = 0.47 anlamındadır. Çıkan değer µF’dır.

Örnek:

.0068 = 0.0068 µF = 6.8 nF olarak okunur.

Son olarak belirtilen 4R7D gibi tiplerde ise 4 ve 7 ilk iki rakamı R ise noktayı gösterir ve bu kondansatör 4.7 pf ve ±%0,5 pf hassasiyettedir.

Yuvarlak kondansatörlerin bazılarında tepe renk şeridi bulunur, bu temperature coefficient color code’dir.

Örnek:

Yukarıda görünen kondansatör şekillerinde her bir değeri okumak için farklı yöntemler izlenir.

Birinci şekilde bulunan kondansatörün değerini okursak

2n2 kondansatörün sığa değerini gösterir. “n” harfi birimi ifade eder. Harfin bulunduğu yere “,” eklenir. Bu şekilde kondansatörün değeri 2,2 nanofarad (nf) olarak bulunur. 50 rakamı ise kondansatörün dayanabileceği maximum gerilimi ifade eder.

İkinci şekilde ise 104 rakamında bulunan ilk iki hane (10) direk yazılır. 4 rakamı 10 değerinin yanına yazılacak “0” sayısını ifade eder. Buradan bulunacak sonuç 100000 dir. Bu tip okumalarda birim pikofarad (pf) olarak çıkar. Yani bu kondansatörün birimi 100000 pF dır.

Üçüncü şekilde 470 rakamında ilk iki hane direk yazılır. 0 rakamı sağ tarafa yazılacak 0 olmadığını ifade eder. Birim yine pF dir. Kondansatör değeri 47 pF olarak çıkar.

Dördüncü şekilde ise harf (p) birimi ifade eder. Bu kondansatörün birimi pF dir. Değeri için harfin bulunduğu yere “,” eklenir. Kondansatörün değeri 0,68 pF olur. “100” rakamı kondansatörün dayanacağı maximum gerilimi ifade eder.

RAKAM KODLAMASI ÖRNEKLAR

Rakamlar ile yapılan kodlamalarda kısaltmalardan faydalanılır.Mesela sıfır yerine sadece (.) konulur.tolerans değerleri ise harf ile gösterilir.Sadece rakamlarla kodlanan kondansatörlerin üzerinde üç rakam bulunur. Kodlamada birinci ve ikinci rakam oldugu gibi, üçüncü sayi ise çarpan olarak yazilir. Üçüncü sayi degeri kadar ilk iki rakamin yanina sifir ilave edilir. Sonuç pF cinsinden bulunur.
B : %0,1 D : %0,5 G : %2 K : %10
C : %0,25 F : %1 J : %5 M : %20
p68 kodu : 0,68 piko farad
1n kodu : 1 nanofarad
1n2 kodu : 1,2 nanofarad
33 n kodu : 33 nanofarad
,039 kodu : 0,039 mikrofarad
,05 kodu : 0,05 mikrofarad
0,5 kodu 0,5 mikrofarad15 kodu : 15 piko farad
470 kodu : 470 piko farad
152 kodu : 1500 piko farad
472 kodu : 4700 piko farad
103 kodu : 10000 piko farad
104 kodu : 100000 piko farad

RENK KODLAMASI

Kondansatörlerin kapasite, voltaj, ve tolerans değerleri renk bantları ile de kodlanabilir.Kondansatörlerin renk
kodlarının rakam sal karşılığı bulunurken, renkler yukarıdan aşağıya ya da sola dan sağa doğru okunurlar.
Bulunan değerler piko farad cinsindendir.3 renk bandı ile yapılan kodlama; ilk iki bant birinci ve ikinci sayı, üçüncü bant ise çarpandır.
4 renk bandı ile yapılan kodlama; ilk iki bant birinci ve ikinci sayı, üçüncü renk çarpan, dördüncü renk toleranstır.
5 renk bandı ile yapılan kodlama; ilk iki bant birinci ve ikinci sayı, üçüncü renk çarpan, dördüncü renk tolerans,
beşinci renk ise çalışma voltajıdır.
6 renk bandı ile yapılan kodlama; ilk iki bant birinci ve ikinci sayı, üçüncü renk çarpan, dördüncü renk tolerans,
beşinci renk ise çalışma voltajı, altıncı renk ise sıcaklık kat sayısıdır.

diyot.net Elektronik

Kondansatörlerin Kapasite değerinin okunması

Kondansatörlerin Rakam Kodları

Kondansatörlerin Simetrik tolerans ifade eden kodlar

Kondansatörlerin Simetrik olmayan tolerans ifade eden kodlar

Kondansatörlerin Renk Kodları

Kondansatörlerin Renk kodları standardı

Kondansatörlerin Harf kodları

Seramik kondansatörlerde sıcaklık katsayısının harflerle yazılması ve okunması.

ÖRNEKLER

RAKAM KODLAMASI ÖRNEKLAR

RENK KODLAMASI

Benzer Yazılar

YAZAR : Admin

BU YAZIYI DA İNCELEDİNİZ Mİ ?

Kondansatör Nerede Kullanılır ?

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et