Jeneratör seçimi

Jeneratörün Kullanım alanları

· Evlerde, işyerlerinde yedekleme veya ilave enerji ünitesi olarak
· Dışarıda elektrik kaynağının bulunmadığı ortamlarda, kamp yaparken veya hobi amaçlı işlerde
· Teknelerde, yatlarda
· İnşaatlarda elektrikli cihazların çalıştırılması ve gece çalışmalarında aydınlatma amaçlı olarak
· Akü şarjı için
· Seyyar satıcı, pazarcı vb. tezgâhlarının aydınlatılması

JENERATÖRDEN BESLENECEK CİHAZLARIN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Günlük hayatımızda kullandığımız bilgisayar, plazma TV, müzik setleri, DVD oynatıcılar vb. elektronik ve hassas cihazların sayısı ve çeşidi her geçen gün artmaktadır. Bu tip cihazlar sinüs formu düzgün, voltajında dalgalanma olmayan, temiz ve kaliteli enerjiye ihtiyaç duyarlar. Aksi taktirde cihazlar zarar görebilir ya da performanslarında düşüş meydana gelebilir.

NE KADARLIK BİR GÜCE İHTİYACINIZ VAR?

Cevaplanması gereken en önemli sorulardan bir tanesidir. Jeneratörler, evlerde kullandığımız elektriğe çok benzer bir şekilde AC (alternatif akım) üretirler. Ancak şebekeden gelen enerji ile evinizde elektrikli tüm cihazlarınızı çalıştırabilirken, portatif bir jeneratör ile motor gücüne bağlı olarak sınırlı sayıda cihazınızı çalıştırabilirsiniz. Bir jeneratörün ürettiği güç kVA cinsinden ifade edilir.
(1000VA= 1 kVA) (VA=Volt x Amper)

Maksimum ve sürekli çalışma gücü

Jeneratörlerde iki farklı güçten söz edilir. Maksimum çalışma gücü jeneratörün ilk çalıştırılmasından itibaren 15-20 dakika içinde ürettiği güçtür. Bu güç daha sonra makinenin rejime girmesi, motorun ve alternatörün ısınması ile verimliliklerinin azalması sonucu düşer, bu da sürekli çalışma gücüdür.
Sürekli çalışma gücü, maksimum çalışma gücünün yaklaşık %90’ı seviyesindedir. Jeneratör ile ilgili bütün hesaplamalarda sürekli çalışma gücünün dikkate alınması en güvenilir yöntemdir. Örneğin; 2500 VA’lık bir jeneratör maksimum 2500 VA üretir. Bu, jeneratörün maksimum güçte 100’lük ampullerden 25 adet yakabileceği anlamına gelir. Ancak bu jeneratörün sürekli çalışma gücü yaklaşık 2200VA olacağından, sürekli çalışmada ancak 22 adet ampul yakabilir.
Not: Jeneratörler kesinlikle 20 dakikadan daha uzun bir süre maksimum çalışma gücünde çalıştırılmamalıdır.
Güç ihtiyacını belirlemek için aynı anda çalışması gereken cihazları ve bunların kalkış (demaraj) anındaki (ilk çalışmada) ihtiyaç duydukları yükü belirlemek gerekir. Güç ihtiyacında öncelikle evlerdeki hidrofor veya şantiyelerdeki hava kompresörü gibi ilk çalıştıklarında normal çalışmalarına oranla 3-4 kat daha fazla güç çeken cihazları tespit etmek gerekir. Bu tip genellikle elektrik motoru ile çalışan cihazlar güç tespitinde belirleyici olacaktır.
Unutmamak gerekir ki, portatif jeneratörler genellikle belirli süreler için elektrik ihtiyacını karşılamakta kullanılırlar. Dolayısı ile bu süre içinde kullanılması zorunlu olan cihazlar güç ihtiyacının tespitinde dikkate alınmalıdır.
Her zaman için tespit edilen güç ihtiyacından %15-20 daha fazla güce sahip bir jeneratör seçilmelidir.
Gerek güç tespitinde yapılabilecek hataları telafi etmek, gerekse ileri dönemde oluşabilecek yeni ihtiyaçları göz önünde bulundurarak böyle bir tercih yapmak doğru olacaktır.

Yük tipleri

Yük, jeneratöre bağlı çeşitli cihazlar tarafından jeneratörden çekilen güç için yapılan genel tanımlamadır.
Sonuçta jeneratöre bağlanan her cihaz jeneratöre ilave bir yük getirir.

Aktif yükler

Ampul, fırın, müzik seti vb. genelde bir elektrik motoru ile çalışmayan ve etiketlerinde belirtilen değerler kadar güç çeken cihazlardır. Örneğin; 100’lük bir ampulün 100 Watt, 2000’lik bir ısıtıcının 2000 Watt güç çekmesi gibi.. Aktif yüklerin hesaplanması oldukça kolaydır. 10 adet 100’lük ampulünüz var ise ihtiyacınız olan güç 1 kW’lık bir jeneratördür.

Reaktif yükler

Buzdolabı, klima,çamaşır makinesi , kompresör gibi genellikle elektrik motoru ile
çalışan ve demaraj akımı çeken cihazlardır. Bu cihazlar ilk devreye girişte (ilk çalışmada) ve sürekli çalışmada (normal çalışmada) olmak üzere 2 farklı güç çekerler. En fazla gücü ilk çalışmalarında çekerler.
Bu güç yaklaşık olarak sürekli çalışma gücünün 3-4 katına kadar çıkabilir. Örneğin; bir buzdolabı normal çalışmasında 400 Watt güç çekerken ilk çalışmasında bu güç 1200 Watt’a kadar çıkabilir.
Reaktif yükler sözkonusu olduğunda güç tespiti için en garantili yöntem, vasıflı bir elektrikçinin pensampermetre cihazı kullanarak bu cihazların çektikleri demaraj akımlarını (ilk çalışmada çektikleri güç) ölçmesidir.
Diğer bir yöntem ise bilgi etiketlerinin okunmasıdır. Bütün elektrik motorlarının gövdelerinde motorun gücü (hp), voltaj (V), akım (A), faz (trifaze/monofaze) vb. bilgileri içeren bir etiket bulunur. Bu etiketler üzerinde bazen motorun ilk çalıştırma için ihtiyaç duyduğu akım (A) bilgisini içeren bir “yük kodu” yer alır. Bir harfe karşılık gelen bu kod, motorun kalkış anında beygir gücü (BG = HP) başına karşılık ihtiyaç duyduğu akımı temsil eder.
Bazı cihazların özellikleri 

Not

Yukarıda belirtilen değerler tahminidir. Cihazınızın gerçek güç ihtiyacı yukarıda listelenenden farklılık gösterebilir. Cihazınızın üzerindeki etiketi kontrol edin.

MONOFAZE / TRİFAZE JENERATÖRLER

Jeneratörden beslenecek cihazlar arasında bir veya daha fazla sayıda trifaze cihaz var ise, jeneratör de trifaze olmalıdır. Trifaze jeneratörlerde monofaze yüklerin 3 faza da eşit olarak dağıtılması ve bu esasa uygun olarak jeneratörün kullanılması zorunluluğu, bu jeneratörlerin monofaze jeneratörlere oranla daha hassas ve dikkatli kullanımını gerektirmektedir.
Diğer taraftan tesisatın trifaze olması jeneratörün de trifaze olmasını gerektirmez. Eğer jeneratörden gerekli uyarlamalar ile monofaze bir jeneratör kullanılabilir.

JENERATÖRÜN KULLANIMI VE GÜVENLİK

JENERATÖR MONTAJI

Jeneratörün güvenli bir şekilde kullanımında ilk adım doğru montajdır. Baştan hatalı yapılan montajlar, ileride jeneratörden beklenen verimin alınamaması bunun da ötesinde hayati tehlikeye varacak sonuçlar doğurabilir.

Jeneratörün yerleştirileceği yerin belirlenmesi

Portatif benzinli jeneratörlerde nadiren su soğutmalı motorlar da kullanılmakla beraber çok büyük oranda hava soğutmalı motorlar kullanılmaktadır. Dolayısı ile jeneratörün iki ana parçası olan benzinli motor ve alternatörün soğutma sistemleri hava sirkülasyonu yoluyla olmaktadır. Bu durumda jeneratörün verimli bir şekilde çalışabilmesi, performansında düşüş olmaması ve ciddi hasarların meydana gelmemesi için, jeneratörün çalıştığı ortamdaki hava sirkülasyonunun çok iyi sağlanması gerekir. Bunun için asgari koşullarda jeneratörün her yönden en az 1 metre açık olmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca jeneratörün bulunduğu zeminin ıslak olmaması da önemlidir.

Egzoz gazının ortam dışına atılması

Jeneratör egzozundan çıkan gazlar mutlaka jeneratörün bulunduğu kapalı ortamın dışına atılmalıdır.
Aksi taktirde bu gazlar hava sirkülasyonu ile soğuyan motorun hava filtresi tarafından tekrar emilecek ve jeneratörde ciddi hasarlar meydana gelmesine neden olacaktır. Egzoz gazlarının zehirli olduğu , solunması halinde insanlar ve hayvanları öldürebileceği unutulmamalıdır.

Jeneratör için ayrı bir elektrik tesisatının çekilmesi

Jeneratörler kendi başlarına bağımsız birer enerji kaynağıdır. Jeneratörlerin sabit bir yedekleme ünitesi olarak kullanılacağı ev veya iş yerlerinde, jeneratör için ayrı bir elektrik tesisatının çekilmesi gerekir.
Ayrıca jeneratörün besleyeceği devrelerin baştan planlanarak belirlenmesi ve elektrik panosu içinde buna uygun olarak ayırımının yapılması gerekir.
Böylelikle jeneratör kullanıldığında evdeki hangi cihazların jeneratörden besleneceği önceden tespit edilmiş ve sınırlandırılmış olur. Bu da jeneratörden
kapasitesinin üzerinde yük çekilmesi ihtimalini azaltarak güvenli bir kullanım sağlar.
Ayrıca trifaze jeneratörlerde mutlaka 3 fazdan da eşit miktarlarda yük çekilmesini sağlayacak uyarlamalar elektrik panosu içinde yapılmalıdır.

JENERATÖR KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Günümüzde pek çok ev ve işyeri sahibi çeşitli amaçlarla jeneratör sahibi olmaktadırlar. Jeneratörler günümüzde en bağımlı olduğumuz şeyi, elektriği bize sağladığı için hayatımızı büyük ölçüde kolaylaştırırlar. Ancak kolaylığın sıkıntıya dönüşmemesi, hatta insan hayatını tehlikeye düşürmemesi için kullanıcıların bazı gereken önemli konulara dikkat etmesi gerekmektedir.
Jeneratör satın almadan önce mutlaka güç tespiti yaptırın.
Jeneratörünüzü çalıştırmadan önce yakıt seviyesini kontrol edin.
Yakıt deposunun kirlenmesi ya da içine su girmesini önleyin.
Yakıt ikmali yaparken motorun çalışmıyor olduğundan ve bulunduğunuz ortamın havalandırmasının yeterli olduğundan emin olun. Benzin belirli koşullarda aşırı derecede yanıcı ve patlayıcı olabilir.
Depoyu taşacak şekilde doldurmayın. Eğer taştıysa, depo çevresindeki benzinin iyice temizlendiğinden emin olmadan jeneratörü çalıştırmayın.
Yağ seviyesi ve hava filtresini kontrol edin.
Jeneratörünüzü evinizi/ofisinizin içinde ya da kapalı ortamlarda kesinlikle çalıştırmayın.
*Jeneratör egzozundan çıkan gaz zehirli olup insan sağlığı için tehlikelidir.
Jeneratörünüzün fişini doğrudan evdeki prizlere kesinlikle takmayın.
Böyle bir durumda jeneratör şehir elektriği ile doğrudan karşı karşıya kalır ve bu farklı yapılardaki fazlar kısa devre yaparak hem jeneratöre hem de çevresindeki insanlara ciddi zararlar verebilir.
Jeneratörünüzü parlayıcı ve yanıcı maddeler ile ocak, fırın, ısıtıcı gibi cihazlardan uzak tutun.
Elinizde sigara veya diğer yanan maddelerle ile jeneratöre yaklaşmayın.
Jeneratör çalışırken motor, egzoz vb. sıcak aksamlara dokunmayın.
Kullanma ve bakım el kitabında belirtilen periyodik bakım talimatlarına mutlaka uyun.
Jeneratörünüzü, elektrik kesintisi olmasa bile en az ayda bir kere 10-15 dakika çalıştırın.
Bu sayede yağın motor içinde dolaşarak yağlama yapması, karbüratöre temiz hava ve yakıtın girmesi ve akünün şarj olması sağlanır. Bunların hepsi, jeneratöre gerçekten ihtiyaç duyduğunuzda sorunsuz bir şekilde çalışmasına yardımcı olur.
Jeneratörünüze yakın bir yerde mutlaka bir yangın söndürücü bulundurun.
Jeneratörünüzü ve varsa harici yakıt deponuzu çocukların ulaşamayacağı ortamlarda bulundurun.
Uzatma kablolarını düzenli olarak kontrol edin. Yıpranmış, eskimiş kabloları mutlaka değiştirin.
Jeneratör ile ilgili bir problem olduğunda mutlaka yetkili servislere başvurun. Kendiniz problemi gidermeye çalışmayın.

JENERATÖRÜN TAŞINMASI VE DEPOLANMASI

Jeneratörünüzü bir yerden diğerine taşırken veya depolarken, yakıt musluğunu kapalı (OFF) konuma getirmeyi unutmayın. Aksi takdirde benzin karterin içine sızıp motor yağına karışabilir ve yağın yağlama özelliğini kaybetmesine dolayısı ile motorun zarar görmesine neden olabilir. Jeneratörü 2 aydan fazla kullanmayacaksanız, yakıtı tamamen boşaltın.