Lux / Lüks Nedir ?
Lüks: Bir yüzeye düşen ışık miktarına aydınlanma şiddeti denir ve lüks cinsinden ölçülür. Aydınlanma şiddeti, belirli bir alandaki ışık yoğunluğu olarak düşünülebilir.
Lümen: Bir ışık kaynağından gelen görünür ışığın toplam çıkış miktarı lümen cinsinden ölçülür. Genel olarak, Lümen ne kadar yüksek ise ışık o kadar parlak gözükür
Lümen, ışık akısını ifade eder ve 1 Lümen; 1 Kandela x 1 Steradyan ifadesine eşittir. Lümen değeri ışığın yayılım açısından bağımsızdır. Yani lümen değeri, ışık kaynağının parlaklığı olarak açıklanabilir. Lüx ise birim yüzeye düşen lümen miktarıdır, yani ışık şiddetidir. 1 lx = 1 lm/m² olarak gösterilebilir. Denklemlerden de görüşebildiği üzere birim alanla ilişkili olduğundan dolayı lümen değeri sabit tutulan bir ışık kaynağı, mercek yardımıyla ışık yayılımı düşürülüp lüx değeri artırılabilir.
Lux; 1 metre yarıçaplı bir kürenin merkezinde bulunan 1 candela şiddetindeki ışık kaynağının, 1 metrekarelik küre yüzeyinde oluşturduğu aydınlanma şiddetidir.
Birim alana düşen ışık şiddetine lux adı verilir
Ledin açısı, ışığın kaynağı ile aydınlatılacak alan arasındaki uzaklık bu değer üzerinde etkilidir.
İnsan gözü 550nm(amber) dalga boyuna daha duyarlıdır. Bu nedenle amber renk ışık kaynağının lüx değeri mavi ışık kaynağından daha fazladır. Buna parlaklık fonksiyonu denir.
Işık kaynağı ile aydınlatılacak alan arasındaki mesafe ne kadar uzarsa lux değeri de o kadar azalacaktır.
| Aktivite | Lux |
| Karanlık açık alanlar | 20 – 50 |
| Kısa ziyaretler için basit oryantasyonlar | 50 – 100 |
| Özel çalışma alanları ( depolama yerleri gibi) | 100 – 150 |
| Basit ofis işleri, sınıflar | 250 |
| Normal ofis işleri, pc işleri, kütüphaneler, manavlar, şov odaları, laboratuvarlar | 500 |
| Süpermarketler, mekanik işlerin yapıldığı yerler, dış ofis alanları | 750 |
| Normal çizim işleri, kalite kontrol | 1,000 |
| Detaylı çizim işleri, detaylı mekanik işlerin yapıldığı yerler ( saat üretimi gibi) | 1500 – 2000 |
| Düşük kontrastlı yerlerde görsel iş performansı gereksinimlerinde, çok ufak boyutlu işlerde uzun süreli çalışma gereksinimlerinde | 2000 – 5000 |
| Çok uzun sürecek görsel işlerde | 5000 – 10000 |
| Aşırı ufak boyutlu ve düşük kontrastlı çok özel görsel işlerde | 10000 – 20000 |
Lux Değerini Ölçmek
Bulunduğunuz ortamdaki aydınlanma düzeyini bir lux metre ile ölçebilirsiniz. Lux metreniz yoksa, yeni nesil tüm cep telefonlarının lux değerini (yaklaşık olarak) ölçebildiğini unutmayın.
Örnek
Çalışma ortamında aydınlatma için belirli kurallar vardır . Örneğin, genel ofis aydınlatması 500 lükse ulaşmalıdır .
- Lamba direklerinin olduğu karanlık bir sokak: 5 ila 15 lüks
- Atölyeler: 150 ila 500 lüks
- Masalar: 500 ila 750 lüks
- Ameliyat masasında: 10.000 lüks
- Güneşli bir günde açık havada: 10.000 ila 100.000 lüks