Metal Halojen Lambalar yüksek basınçlı civa buharlı lambalara benzer yapıdadır, ancak deşarj tüpünde civaya ek olarak indiyum, thalyum ve sodyum gibi metal halojenler konulmuştur. Işık renk
kaliteleri civa buharlılardan daha iyidir. Gerilim dalgalanmaları ± %10’u aşmamalıdır. Daha büyük dalgalanmalar ışık renginin değişmesine yol açar.
Genellikle E40 tipi duylu üretilmektedir. 250W – 2000W aralığında üretilmekte, etkinlik faktörleri 64-88 lm/watt arasındadır.
Deşarj lambaları negatif direnç özelliği gösterirler. Direnç elemanının akımı sınırladığı gerçeği dikkate alınırsa (pozitif direnç etkisi), negatif direnci, akımı arttıran bir özellik olarak tanımlamamız mümkündür.
Deşarj lambaları, doğrudan gerilim kaynağına bağlanamazlar. Lambaya enerji verildiğinde, akım hızlı bir şekilde yükselme eğilimi gösterir. Bu yüzden bu tür lambalar devreye bir akım sınırlayıcı üzerinden bağlanmalıdır.
Akım sınırlayıcı olarak balastların kullanımı çok yaygındır. Bir balastın sahip olması gereken özellikler aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.
* Güç kaybı fazla olmamalıdır.
* Normal çalışma geriliminden daha yüksek olan ateşleme gerilimini sağlamalıdır.
* Akımın dalga şeklinde bozulmalara sebep olmamalıdır.
* Yeterli derecede yüksek bir güç faktörü sağlayabilmeli
Elektrotlarda herhangi bir ön ısıtmaya gerek duyulmadan, deşarj lambalarında ateşlemeye yönelik gerilimsel atlama sağlayan aygıtlar ateşleyici olarak tanımlanır. Metalik halojenürlü lambalar ve sodyum buharlı lambalarda deşarjın başlaması için gerekli olan gerilim değeri şebeke geriliminden daha yüksek olduğu için (700 – 5.000 V) bu lambalar ateşleyicilerle birlikte kullanılır. Ateşleyicinin görevi, lambanın ateşlenmesi için gerekli olan yüksek gerilim değerini sağlamaktır. Ateşleyici, lambanın ateşlenmesinin sağlanmasından hemen sonra devre dışı kalmalıdır. Bunun sağlanması için lamba uçlarındaki gerilim kontrolü, lamba akımı veya zaman fonksiyonu gibi özelliklerden faydalanılır. Ateşleme ardından devre dışında kalmayan ateşleyici lamba ömrünün kısalmasında neden olur.
Metal Halojen Lambaların Çalışma Prensibi
Deşarj başlama gazı ile tetiklendiğinde lamba halen düzenli olarak çalışmaya geçmemiş durumdadır ve kararlı çalışmaya geçebilmesi için;
Deşarj tüpünün sıcaklığı yükselir ve metal atomları buharlaşır. Başlatma gazlarının ana amacı iyonizasyon olduğundan, serbest elektronlar oluşmaya başlar. Bu serbest elektronlar daha sonra
metal buharındaki atomlarla çarpışır. Bu çarpışmalar tüp içindeki sıcaklığı hızlı bir biçimde yükselterek daha çok metal buharının oluşumunu ve basıncın artmasını sağlar. Buhar basıncı
arttıkça elektromanyetik ışıma artar ve başlatma zamanı sonunda dengeye ulaşır ve bu da lambanın kararlı çalışma noktasıdır.
Eğer deşarj sönerse, buhar basıncı lamba soğuyana kadar yüksek kalacaktır. Bu zaman boyunca tekrar ateşleme için mevcut gerilim lambanın tekrar ateşlenmesine yetmez. Lambanın sönme
zamanı ile buhar basıncının tekrar ateşlemeyi sağlayacak kadar düştüğü zaman aralığına tekrar ateşleme zamanı adı verilir. Bu zaman deşarj tüpünün sıcaklığına, deşarj tüpündeki basınca ve
tekrar ateşleme darbesinin büyüklüğü ve enerji seviyesine bağlıdır.
Metal Halojon Lambaların Kullanım Alanları
* Mağaza, vitrin ve müze aydınlatmaları
* Dekoratif maksatlı iç mekân aydınlatması
* Tarihi eserlerin ve bina yüzeylerinin projektör uygulamaları
* Spor aktivitesi alanlarının aydınlatılması
* Liman ve inşaat alanlarının aydınlatılması
* Endüstriyel sergi alanlarının ve hipermarketlerin aydınlatılması
* Yüksekliği fazla olan ve üstü kısmen kapalı alanların aydınlatılması
