Isı Sensörleri
Ortamdaki ısı değişimini algılamamızda yarayan olan aletlere ısı yada sıcaklık sensörü denir. Bazı maddenin elektriksel direnci sıcaklık ile değişir. Sıcaklığa karşı hassas olan maddeler kullanılarak sıcaklık kontrolü ve sıcaklık ölçümü yapılır.
Termistör Nedir? Sıcaklıkla direnci değişen elektronik malzemelere; term (sıcaklık), rezistör (direnç), kelimelerinin birleşimi olan termistör (thermistör) denir. Genel olarak yarı iletken malzemelerden termistör imalatı yapılır. Termistör yapımında çoğunlukla oksitlenmiş manganez, nikel, bakır veya kobaltın karışımı kullanılır.
Termistör Çeşitleri: Termistörler ikiye ayrılır sıcaklıkla direnci artan termistöre PTC, NTC sıcaklıkla direnci azalan eleman termistördür.
- PTC Nedir?
Bulunduğu ortamın yada temas ettiği yüzeyin sıcaklığı arttıkça elektriksel direnci artan devre elemanına PTC denir. PTC’ ler- 60 ºC ile +150 ºC arasındaki sıcaklıklar da kararlı bir şekilde çalışır. Hassas duyarlı 0.1 C çalışanları vardır. Daha çok elektrik motorlarını aşırı ısınmaya karşı korumak için tasarlanan devrelerde kullanılır. Ayrıca ısı seviyesini belirli bir değer aralığında tutulması gereken bütün işlemlerde kullanılabilir. Ohmmetreye bağlanan PTC’yi oda sıcaklığında üzerinde yazılı değer okunur. PTC’ yi herhangi bir şekilde ısıttığımızda iç direncinin periyodik olarak arttığını görürüz. Bu durumda PTC termistör sağlamdır. Eğer bunu görmezsek ve çeşitli şekilde değişim gösteriyorsa PTC arızalıdır.
- NTC Nedir?
Bulunduğu ortamın veya temas ettiği yüzeyin sıcaklığı arttıkça elektriksel direnci azalan devre elemanına NTC denir. NTC’ ler- 300 Cº ile +50 Cº arasında olan sıcaklıklar da kararlı çalışırlar. Hassas duyarlı 0.1C- çalışanları vardır. Isı denetimli havyalarda, amplifikatörlerin çıkış güç katlarında, araba radyatörlerinde, elektronik termometrelerde kullanılır. NTC’ nin kullanım alanları PTC’lere göre daha fazladır. Ohmmetreye bağlanan NTC’ yi oda sıcaklığında üzerinde yazılı değeri okuruz. NTC’ yi herhangi bir şekilde ısıttığımızda iç direncinin periyodik olarak azaldığını görürüz. Bu durumda NTC sağlamdır. Eğer bunu göremiyorsak ve çeşitli şekilde değişim gösteriyorsa NTC arızalıdır.
Termokupl ( Isılçift ) Nedir? Sıcaklık ölçmeye yarayan sensörlere termokupl denir. Termokupl, iki farklı metal uçlarının yada alaşımın kaynatılması sonucu meydana gelen sıcaklık ölçü aletidir.
Termokupl Çalışma Prensibi: Bütün iletkenler ısıtıldıkları zaman içlerinde bulunan elektronlar da bir hareketlenme oluşur. Ancak bu hareketlenme çeşitli iletkenler arasında farklılık gösterir. Bu maddenin ayırt edici özelliklerindendir. İletkenlerin bu farklarından faydalanarak sıcaklık ölçümü yapılır. İki farklı iletkenin birer uçları birbirine kaynak edilip ya da sıkıca birbirine bağlanıp boşta kalan uçlarına hassas bir voltmetre bağlandığı zaman, eğer birleştirilen uc ısıtırılırsa, sıcaklık ile orantılı olarak voltmetrede mV’ lar mertebesinde bir DA gerilim elde edilir. Elde edilen gerilimin değeri kullanılan metallerin sıcaklığa verdiği tepki ile orantılıdır. Yüksek sıcaklık ölçümleri yapılırken termometre kullanılmaz.
Termokupllar -200°’den +2320°C’ ye arasında çalışabildikleri için endüstride en çok tercih edilen ısı kontrol elemanlarıdır. Genellikle endüstri tesislerindeki yüksek sıcaklıkta çalışan kazanların ısı kontrolünde kullanılır. Demir ve bakır konstantan gibi iki ayrı metalin birleşim noktaları ısıtıldığı zaman bu iki metal uçları arasında potansiyel bir fark oluşur. Termokupllar bu prensiple çalışır. İki ayrı metal ısınması ile sıcaklık ve soğukluk farkı meydana gelir. Bu da potansiyel farkı oluşturur. Meydana gelen potansiyel fark istenilen sıcaklık değerlerini ölçer.